Soru: Karstik aşındırma şekillerinin oluşumunda suyun rolü nedir? Lapya, dolin, uvala, polye ve mağara oluşumunda suyun kimyasal ve fiziksel etkilerini karşılaştırarak anlatın.
Çözüm: Su, karstik aşındırma şekillerinin oluşumunda temel bir faktördür ve hem kimyasal hem fiziksel etkilerle rol oynar. Kimyasal olarak, su (özellikle yağmur suyu) atmosferik karbondioksit ile birleşerek karbonik asit oluşturur. Bu asit, kireçtaşı gibi çözünebilir kayaları eriterek aşındırır. Fiziksel olarak, suyun akışı ve basıncı kayaları mekanik olarak aşındırır ve taşınan malzemelerle oyukları genişletir. Lapya oluşumunda, suyun yüzeydeki ince çözünmesi etkilidir. Dolin ve uvalada, suyun yüzeyden sızması ve alt katmanları çözmesi veya çökertmesi öne çıkar. Polyelerde, geniş alanlarda suyun uzun süreli çözünme ve birleştirme etkisi vardır. Mağaralarda ise su, yeraltına sızarak kimyasal çözünme ve fiziksel aşındırmayla galeriler oluşturur. Özetle, su olmadan karstik şekiller gelişemez; kimyasal süreçler çözünmeyi, fiziksel süreçler ise şekil değişikliklerini tetikler.
