Soru:
"Bilgisayarın başından kalkıp kitaplıktan bir roman aldı." cümlesindeki birleşik kelimeyi bulunuz ve neden birleşik kelime olduğunu açıklayınız.
Çözüm:
💡 Cümledeki her kelimeyi tek tek ele alalım ve birleşik olma şartlarını kontrol edelim.
- ➡️ Bilgisayarın: "Bilgi" ve "sayar" kelimelerinin birleşmesiyle oluşmuştur. Bu iki kelime bir araya gelerek (\(bilgi + saymak\)) yepyeni bir anlam (\(computer\)) kazanmıştır. Bu onu birleşik kelime yapar.
- ➡️ Başından: "Baş" köküne "-ı" iyelik eki ve "-ndan" ayrılma hal eki gelmiştir. Yapım eki yoktur, bu nedenle basittir.
- ➡️ Kalkıp: "Kalk-" fiil köküne "-ıp" zarf-fiil eki gelmiştir. Çekim eki aldığı için basittir.
- ➡️ Kitaplıktan: "Kitap" köküne "-lık" yapım eki getirilerek türetilmiştir. Ardından "-tan" ayrılma hal eki gelir. Yapım eki olduğu için türemiştir.
- ➡️ Roman: Hiç ek almamış, yalın haldedir. Basittir.
- ➡️ Aldı: "Al-" fiil köküne "-dı" görülen geçmiş zaman eki gelmiştir. Çekim eki aldığı için basittir.
✅ Sonuç: Cümledeki birleşik kelime "bilgisayar"dır. Çünkü iki ayrı kelimenin birleşip kaynaşmasıyla oluşmuş ve yeni bir kavramı karşılayan kalıcı bir isim haline gelmiştir.
