Soru:
Bir öğretmen tahtaya aşağıdaki formülü yazmıştır:
"Her şeyin bir yaratıcısı vardır. \( E \) (Evren) de bir 'şey'dir. O halde, \( E \)'nin de bir yaratıcısı vardır."
Bu akıl yürütme, Allah'ın varlığını ispatlamak için kullanılan hangi delil türüne en yakındır?
- a) İmkân Delili
- b) Nizam (Düzen) Delili
- c) Hudus (Sonradan Olma) Delili
- d) Fıtrat Delili
Çözüm:
🔍 Bu soru, farklı delillerin mantıksal yapılarını ayırt edebilmemizi test ediyor.
- ➡️ Birinci Adım: Verilen akıl yürütmeyi inceleyelim. Bu, tümdengelimli bir mantık kurgusudur: "Bütün A'lar B'dir. X bir A'dır. O halde X de B'dir." Burada A="şey", B="yaratıcısı olan", X="Evren (E)" dir.
- ➡️ İkinci Adım: Şimdi seçenekleri bu kurguya göre değerlendirelim:
- İmkân Delili: Varlıkların "mümkün" oluşu ve bir "Tercih Edici"ye ihtiyaç duyması üzerine kuruludur. Buradaki gibi bir tümdengelimden ziyade, bir "ihtimal" ve "tercih" argümanıdır.
- Nizam Delili: Evrendeki mükemmel düzen ve tasarımdan yola çıkarak bir Düzenleyici'nin varlığını savunur. Burada düzen vurgusu yoktur.
- Hudus Delili: Her sonradan var olanın (muhdes) bir var edicisi (muhdis) olması gerektiği prensibine dayanır. Sorudaki kurgunun özü budur. "Her şey" ifadesi "sonradan var olan her şey" anlamındadır ve evren de sonradan var olduğu için bir yaratıcıya muhtaçtır.
- Fıtrat Delili: İnsanın yaratılışında (fıtratında) Allah inancının bulunduğunu savunur. Burada bir içgüdüden veya fıtrattan bahsedilmemektedir.
✅ Sonuç: Verilen mantıksal çıkarım, "sonradan var olan her şeyin bir yaratıcısı vardır" önermesine dayandığı için, en doğru şekilde Hudus Delili ile örtüşmektedir. Doğru cevap "c) Hudus (Sonradan Olma) Delili"dir.
