Soru:
İslam ceza hukukunda yer alan "kısas", "diyet" ve "tazminat" kavramlarını birbirinden ayıran özellikleri yazınız. Aşağıdaki formüle göre bir suç işlendiğinde hangi kavramın devreye gireceğini belirleyiniz: \( Z = K + D \) (Burada Z zarar, K kasten işlenen suç, D maddi kayıp anlamındadır.)
Çözüm:
⚖️ Bu soru, ceza hukuku kavramlarını tanımlayıp, soyut bir formül üzerinden uygulama yapmayı gerektirir.
- ➡️ Kısas: Kasten işlenen bir suçta (örn. öldürme, yaralama), failin, maktule (öldürülene) veya onun velilerine bırakılan can ile cana, organ ile organa misli cezadır. Cezanın caydırıcılığı ve denkliği esastır.
- ➡️ Diyet: Kasten olmayan (hataen) öldürme veya yaralamalarda, ya da kısasın uygulanamadığı durumlarda ödenen kan bedeli veya malî tazminattır. Belirli bir miktarı vardır.
- ➡️ Tazminat: Daha çok maddi zararların (malın telef edilmesi, kazancın engellenmesi gibi) ödetilmesidir. Zararın miktarına göre değişkenlik gösterir.
- ➡️ Formül Analizi (Z = K + D): Formülde hem kasten işlenen bir suç (K) hem de maddi bir kayıp (D) söz konusudur.
- 🎯 K (Kasten Suç): Bu unsur, cezanın temelini oluşturur. Kasten işlendiği için, failin cezası öncelikle KISAS'tır.
- 💰 D (Maddi Kayıp): Suç sonucu oluşan maddi zararı ifade eder. Bu zararın fail tarafından ödenmesi ise TAZMİNAT kavramıyla ilişkilidir.
✅ Sonuç olarak, bu formül çerçevesinde hem KISAS hem de TAZMİNAT hükümleri birlikte devreye girer. Diyet ise kasten olmayan durumlar için geçerlidir.
