Soru:
Karl Marx'ın diyalektik materyalizmine göre, "Varlığın özü maddedir ve insan bilinci, maddi yaşam koşulları tarafından belirlenir." Aşağıdaki formüllerden hangisi, bu düşünceden yola çıkarak Marx'ın alt yapı - üst yapı ilişkisini en doğru şekilde ifade eder? (ÜY: Üst Yapı, AY: Alt Yapı)
- A) AY \(\leftarrow\) ÜY (Üst yapı, alt yapıyı belirler.)
- B) AY \(\longleftrightarrow\) ÜY (Alt yapı ve üst yapı birbirini karşılıklı olarak belirler.)
- C) AY \(\rightarrow\) ÜY (Alt yapı, üst yapıyı belirler.)
- D) AY | ÜY (Alt yapı ve üst yapı arasında bir ilişki yoktur.)
Çözüm:
💡 Marx'ın tarih ve toplum analizinin temelini "alt yapı - üst yapı" modeli oluşturur. Bu model, onun materyalist felsefesinin topluma uygulanışıdır.
- ➡️ Birinci Adım: Alt Yapı (AY), bir toplumun ekonomik temelidir. Üretim ilişkileri, mülkiyet biçimleri, üretici güçler gibi maddi unsurlardan oluşur.
- ➡️ İkinci Adım: Üst Yapı (ÜY) ise, alt yapı tarafından şekillendirilen din, hukuk, siyaset, sanat, felsefe gibi düşünsel ve kurumsal alanlardır.
- ➡️ Üçüncü Adım: Marx'a göre belirleyici olan maddi alt yapıdır. Yani insanların nasıl ürettiği, onların nasıl düşündüğünü, inandığını ve örgütlendiğini belirler. Formülle ifade edersek: Alt Yapı → Üst Yapı.
- ➡️ Dördüncü Adım: Seçenekleri incelersek:
- A) Tersini söyler, bu idealist bir bakıştır. ❌
- B) Karşılıklı belirlemeden söz etse de, Marx'ta temel belirleyicilik alt yapıdan yanadır. Bu seçenek bu vurguyu kaybeder. ❌
- C) "Alt yapı, üst yapıyı belirler." ifadesi Marx'ın görüşünün tam karşılığıdır. ✅
- D) İlişkiyi tamamen reddeder, bu da yanlıştır. ❌
✅ En doğru ve en güçlü vurguyu taşıyan ifade C seçeneğidir.
