Soru: Aşağıdaki cümlelerin hangisinde "de/da" bağlacının yazımı yanlıştır?
A) O kitabı ben de okudum.
B) Sınıfta ki öğrenciler dışarı çıktı.
C) Akşam yemeğinde pilav da vardı.
D) Bu konuyu anlamak için çalışmak da gerekir.
Çözüm: "de/da" bağlacı ayrı yazılır ve cümleden çıkarıldığında anlam bozulmaz. Seçenekleri kontrol edelim:
A) "de" çıkarıldığında "O kitabı ben okudum." anlamlı kalır, doğru yazılmıştır.
B) Burada "-de" hal eki kullanılmıştır (sınıf-ta). "ki" ile karıştırılmamalıdır, soru "de/da" bağlacıyla ilgilidir. Ancak bu cümlede "de/da" bağlacı yoktur, dolayısıyla yanlış bir örnek değildir. Fakat soruya göre yanlış olanı bulmalıyız: C ve D seçeneklerinde "de/da" bağlacı ayrı yazılmış ve doğrudur. B seçeneğinde "de/da" bağlacı olmadığı için yanlışlık aranmaz, ama soru köküne göre yanlış yazım B'deki "ki" ile ilgili olabilir, ancak bu "de/da" konusu değildir. Yeniden bakalım: A, C, D doğru; B'de "sınıfta" doğru yazılmıştır, ama "ki" yanlış olabilir ("sınıftaki" bitişik yazılmalı). Soruda "de/da" bağlacı denmiş, B'de "de/da" bağlacı yok, hal eki var. Bu nedenle, yanlış olan B'dir çünkü "ki" yanlış yazılmıştır, ama soru "de/da" için soruyor. Aslında soru hatalı gibi, ama müfredata göre: "de/da" bağlacı ayrı yazılır, B'de "de/da" bağlacı olmadığı için yanlışlık yok, ama diğerlerinde doğru. En mantıklısı, soruyu "de/da" bağlacının yazımı olarak alıp, B'de "ki" yanlışı olduğunu görmek, bu nedenle yanıt B'dir.
Daha net çözüm: Soruda "de/da bağlacının yazımı" denmiş. B seçeneğinde "sınıfta" doğru yazılmıştır, ama "ki" ayrı yazılmıştır (yanlış). Diğerlerinde "de/da" bağlacı doğru yazılmıştır. Bu nedenle yanlış olan B'dir.
