Soru:
Hilmi Ziya Ülken, "Uyanış Devirlerinde Tercümenin Rolü" adlı eserinde, tercüme faaliyetlerinin bir toplumun düşünce uyanışındaki işlevini nasıl tanımlamaktadır? Aşağıdaki ifadelerden hangisi bu tanıma en uygun düşer?
- A) Tercüme, yabancı kültürleri aynen taklit etmenin bir aracıdır.
- B) Tercüme, bir toplumun kendi öz değerlerini unutmasına neden olur.
- C) Tercüme, bir toplumun düşünce hayatını canlandıran, yeni fikirlerle besleyen ve yaratıcı sentezlere zemin hazırlayan bir köprü işlevi görür.
- D) Tercüme faaliyetleri sadece dilbilimsel bir çabadır, toplumsal düşünceye etkisi yoktur.
Çözüm:
💡 Bu soru, Hilmi Ziya Ülken'in tarih ve düşünce sosyolojisine yaklaşımını anlamamızı gerektiriyor.
- ➡️ İlk adım: Ülken, tarihsel süreçte büyük düşünce atılımlarının yaşandığı dönemlere (örneğin Abbasiler, Türk-İslam Rönesansı) bakar.
- ➡️ İkinci adım: Ona göre, bu "uyanış devirleri"nde tercüme hareketleri kritik bir rol oynar. Yabancı eserler çevrilir, ancak bu bir taklit değil, yeni bir sentez ve özgün düşüncenin filizlenmesi için bir zemin hazırlama sürecidir.
- ➡️ Üçüncü adım: Ülken'in perspektifinde tercüme, yaratıcılığın önünü açan, canlandırıcı bir etkendir (C şıkkı). A ve B şıkları ise tam tersi, olumsuz ve taklide dayalı bir anlayışı yansıtır. D şıkkı ise Ülken'in eserinin temel tezini tamamen görmezden gelmektedir.
✅ Sonuç: Hilmi Ziya Ülken'e göre tercüme, yaratıcı sentezlere zemin hazırlayan canlandırıcı bir köprüdür. Doğru cevap C seçeneğidir.
