Soru:
1982 Anayasası'na göre, "Cumhurbaşkanının tek başına yapacağı işlemler" dışında kalan ve "Bakanlar Kurulu" veya "Cumhurbaşkanı ve Bakanlar Kurulu" ile yapılan işlemlerin yargısal denetimi Anayasa'nın 125. maddesine göre yapılır. Aşağıdaki işlemlerden hangisi, doğrudan doğruya Danıştay'ın İdari Dava Daireleri tarafından ilk derece mahkemesi sıfatıyla incelenir?
- A) Bakanlar Kurulu kararları
- B) Cumhurbaşkanının tek başına yaptığı işlemler
- C) Kamu hizmeti niteliğindeki özel hukuk sözleşmelerinden doğan uyuşmazlıklar
- D) Tüzükler
- E) Valilerin eylem ve işlemleri
Çözüm:
💡 Bu soru, idari yargılama hukukunda görev ve yetki kurallarını bilmeyi gerektirir. Hangi işlemin hangi mahkemede inceleneceğini hatırlayalım.
- ➡️ A) Bakanlar Kurulu Kararları: Bu kararların iptal davası, Danıştay da değil, Anayasa Mahkemesi veya İdare Mahkemeleri tarafından değil, doğrudan Danıştay'ın İdari Dava Daireleri tarafından ilk ve son derece mahkemesi sıfatıyla incelenir. Bu seçenek doğru olabilir.
- ➡️ B) Cumhurbaşkanının Tek Başına Yaptığı İşlemler: Bunların bir kısmı (YARGIYA GİTMEZ kodlaması) yargı denetimine kapalıdır. Açık olanlar ise genellikle İdare Mahkemeleri veya Danıştay'da değil, doğrudan Anayasa Mahkemesi veya ilgili yüksek mahkemelerde görülür. İdari işlem niteliğindekiler için Danıştay ilk derece mahkemesi olabilir, ancak bu genel bir kural değildir ve istisnai hallerdir. Bu seçenek, doğrudan ve genel kural olarak "Danıştay İdari Dava Daireleri"ne gitmez.
- ➡️ C) Kamu hizmeti niteliğindeki özel hukuk sözleşmelerinden doğan uyuşmazlıklar: Bunlar idari yargının değil, adli yargının (Asliye veya Ticaret Mahkemesi) görev alanına girer. Bu nedenle Danıştay'da incelenmez.
- ➡️ D) Tüzükler: Tüzüklerin iptal davası, Danıştay'ın İdari Dava Daireleri tarafından değil, Danıştay'ın İdari İşleri Kurulu tarafından incelenir. Bu nedenle ilk derece mahkemesi İdari Dava Daireleri değildir.
- ➡️ E) Valilerin eylem ve işlemleri: Valilerin eylem ve işlemlerine karşı açılacak iptal davaları, genellikle İdare Mahkemeleri veya Vergi Mahkemelerinde görülür. Doğrudan Danıştay'da değil.
📌 Kuralı netleştirelim: Danıştay, ilk ve son derece mahkemesi sıfatıyla; Bakanlar Kurulu Kararları, Kamu Personeli Seçme Sınavı ile ilgili işlemler (KPSS), Bakanların görevleri ile ilgili eylem ve işlemleri gibi işlemleri inceler.
✅ Seçenekler arasında, doğrudan Danıştay'ın İdari Dava Dairelerinde ilk derece mahkemesi olarak görülecek işlem A seçeneğindeki "Bakanlar Kurulu kararları"dır.
