Soru:
Aşağıdaki cümlede kısa çizgi ( - ) ve noktalı virgül ( ; ) kullanılması gereken yerleri belirleyiniz ve nedenlerini açıklayınız.
"İstanbul Türkiye'nin en kalabalık kentiydi Ankara ise ikinci sıradaydı."
Çözüm:
💡 Bu cümlede, birbirine bağlı ama kendi içinde anlam bütünlüğü olan iki ayrı yargı vardır.
- ➡️ Birinci adım: Cümlede "İstanbul" ve "Türkiye'nin" sözcükleri arasında bir ara söze veya açıklamaya gerek yoktur. Ancak, "kentiydi" ve "Ankara" sözcükleri arasında bir açıklama yapılacakmış gibi bir anlam vardır. Burada asıl kullanılması gereken, cümle içindeki ara sözleri veya ara cümleleri ayırmak için kısa çizgi ( - ) değil, iki cümleyi bağlayan noktalı virgül ( ; )dür. Çünkü iki bağımsız cümle birbirine "ise" bağlacıyla bağlanmıştır ve bu tür cümlelerin arasına noktalı virgül konur.
- ➡️ İkinci adım: Kısa çizgi, örneğin "Türkiye'nin en kalabalık kenti –İstanbul– her mevsim turist doludur." gibi bir cümlede ara sözü belirtmek için kullanılır. Bu cümlede böyle bir kullanım yoktur.
✅ Sonuç: Cümlenin doğru hali: "İstanbul, Türkiye'nin en kalabalık kentiydi; Ankara ise ikinci sıradaydı." şeklindedir. "İstanbul" öznesinden sonra da bir virgül konması uygun olur. Noktalı virgül, birbiriyle ilişkili iki cümleyi ayırmıştır.
