Soru:
Aşağıdaki cümlelerin hangisinde birleşik fiillerin yazımı ile ilgili bir yanlışlık vardır?
A) Bu haber karşısında çok afalladım.
B> Bütün gün evde oturmuş, hayal kuruyordu.
C) Yaptığı hatayı sonunda itiraf etti.
D) Onun bu sözleri hepimizi fena halde hasta etti.
Çözüm:
💡 Birleşik fiiller; yardımcı fiille, kurallı birleşik fiillerle (yeterlik, tezlik, sürerlik, yaklaşma) veya anlamca kaynaşmış (deyimleşmiş) fiillerle yapılır. Yardımcı fiille yapılanlar (etmek, eylemek, olmak, kılmak) genellikle ayrı yazılır. Ses düşmesi veya türemesi olursa bitişik yazılır. Deyimleşmiş birleşik fiiller ise bitişik yazılır.
- ➡️ A seçeneği: "afalladım" - Bu fiil, "afal" ve "-la" ekiyle türemiş basit bir fiildir, birleşik fiil değildir. Yazımı doğrudur.
- ➡️ B seçeneği: "hayal kuruyordu" - "hayal" ismi ile "kur-" fiili bir araya gelerek anlamca kaynaşmış bir birleşik fiil oluşturmuştur. Deyimleşmiş birleşik fiiller bitişik yazılmaz, ayrı yazılır. "Hayal kurmak" ayrı yazılır. Cümledeki yazım doğrudur.
- ➡️ C seçeneği: "itiraf etti" - "itiraf" ismi ile "etmek" yardımcı fiiliyle oluşmuş bir birleşik fiildir. Ses düşmesi veya türemesi olmadığı için ayrı yazılması doğrudur.
- ➡️ D seçeneği: "hasta etti" - "hasta" ismi ile "etmek" yardımcı fiiliyle oluşmuş bir birleşik fiildir. Ses düşmesi veya türemesi olmadığı için ayrı yazılması gerekir. Cümlede "hastaetti" şeklinde bitişik yazılmıştır, bu yanlıştır. Doğrusu "hasta etti" şeklinde ayrı olmalıdır.
✅ Sonuç: Birleşik fiil yazım yanlışı "hasta etti" fiilinin bitişik yazıldığı D seçeneğindedir.
