Soru: Aşk-ı Memnu romanında "yasak aşk" teması nasıl işlenmiştir? Bu tema üzerinden romanın toplumsal eleştirisi nedir?
Çözüm:
Romanın merkezinde Bihter ile Behlül arasındaki yasak aşk ilişkisi bulunur. Bu ilişki yasaktır çünkü:
- Bihter, Behlül'ün üvey annesi konumundadır (aile içi bir tabu).
- Bihter evli bir kadındır (sosyal ve ahlaki bir yasak).
Halit Ziya Uşaklıgil bu temayı işlerken:
- Bireysel Arzular vs. Toplumsal Normlar: Bihter'in gençlik arzuları ile toplumun dayattığı evlilik kurumu arasındaki çatışmayı gösterir.
- Sınıf Farklılıkları: Adnan Bey'in yaşı ve sosyal statüsü ile Bihter'in gençliği arasındaki uyumsuzluğa dikkat çeker.
- Kadın Kimliği: Dönemin kadınlarının yaşadığı baskıları, sınırlı seçeneklerini ve toplumdaki ikincil konumlarını eleştirir.
- Ahlaki İkilemler: Karakterlerin iç hesaplaşmalarını detaylı psikolojik tahlillerle sunar.
Roman, yasak aşk teması üzerinden Osmanlı'nın son dönemindeki batılılaşma sürecinde yaşanan değer çatışmalarını, aile kurumunun sorgulanışını ve bireyin toplum karşısındaki trajik konumunu eleştirel bir bakışla işler.
