Soru:
"Bir bölgede, geniş düzlükler üzerinde yükselen ve dik yamaçlı, masa şeklindeki dağlar (mesalar) gözlemlenmiştir." Bu yer şeklinin oluşum sürecinde aşağıdaki kuvvet ve süreç çiftlerinden hangisinin etkili olduğu söylenebilir?
- A) İç Kuvvet - Kıvrılma
- B) Dış Kuvvet - Rüzgar Biriktirmesi
- C) İç Kuvvet - Toprak Oluşumu
- D) Dış Kuvvet - Aşınma ve Ayrışma
Çözüm:
💡 Bu soruda, bir yer şeklinin (mesa) tanımı verilmiş ve onu şekillendiren süreçler sorulmuştur. Mesa, yatay tabakalar halinde sert ve yumuşak kayaçların üst üste birikmesi (iç kuvvet) ve sonrasında dış kuvvetlerin aşındırmasıyla oluşur.
- ➡️ Birinci adım: Öncelikle mesanın temel özelliğini anlayalım: Sert ve yumuşak kayaçların bir arada bulunduğu yatay tabakalar. Bu tabakaların oluşumu, tortullaşma gibi uzun jeolojik süreçlerle olur (iç kuvvetlerin yerkabuğunu hareket ettirmesiyle ilgili değil, bu aşamada birikim söz konusudur). Ancak asıl şekillenme...
- ➡️ İkinci adım: Zamanla, dış kuvvetler (akarsular, yağmur, rüzgar) yumuşak tabakaları daha hızlı aşındırırken, sert tabaka daha dayanıklı olduğu için aşınmaya direnir ve bir "şapka" gibi altındaki yapıyı korur. Bu, tipik bir dış kuvvet aşındırması sürecidir.
- ➡️ Üçüncü adım: Şıkları değerlendirelim. A şıkkı "kıvrılma" mesalar için geçerli değildir, çünkü mesalar yatay tabakalardan oluşur. B şıkkı "rüzgar biriktirmesi" kumulları oluşturur, mesaları değil. C şıkkı "toprak oluşumu" bir sonuçtur, mesa oluşumunun temel süreci değildir.
✅ Doğru cevap, mesanın karakteristik özelliği olan aşınma ve ayrışma sürecini ifade eden D şıkkıdır.
