Soru:
Coğrafya dersinde bir öğrenci, "Sanayi Devrimi'nin ortaya çıkmasında en önemli faktör İngiltere'nin zengin kömür yataklarına sahip olmasıdır." tezini savunuyor. Bu tezi eleştirel bir şekilde değerlendiriniz. Tezin güçlü ve zayıf yönlerini tartışınız.
Çözüm:
💡 Bu soruda, tek faktörlü bir coğrafi determinizm (belirleyicilik) anlayışını eleştirmemiz gerekiyor. Adımlarımız şunlar:
- ➡️ Tezin Dayanağını Anla: Öğrenci, Sanayi Devrimi'nin başlamasını tek bir coğrafi faktöre (kömür yatakları) bağlamaktadır. Bu, tezin temel iddiasıdır.
- ➡️ Güçlü Yönleri Belirle: Kömür, buhar makineleri için hayati öneme sahiptir ve İngiltere'nin bu kaynağa erişimi, sanayileşmede önemli bir avantaj sağlamıştır. Bu, tezin doğru ve güçlü olduğu noktadır.
- ➡️ Zayıf Yönleri ve Eksiklikleri Sorgula: Tarihsel süreçler genellikle tek bir nedene indirgenemez. Kömür tek başına yeterli değildir. Diğer önemli faktörleri de göz önünde bulundurmak gerekir: 💷 Sermaye birikimi (sömürgecilik), 👨🔬 Bilimsel buluşlar, ⚖️ Siyasi istikrar, 🚜 Tarımdaki verimlilik artışı (işgücünün sanayiye kayması) ve 🛣️ Ulaşım ağları. Bu faktörler olmadan, sadece kömür yatakları Sanayi Devrimi'ni başlatamazdı.
✅ Sonuç olarak, bu tez kısmen doğru ancak eksiktir. Kömür yatakları gerekli bir faktör olabilir, ancak tek başına yeterli değildir. Eleştirel bir coğrafi analiz, bir olayın ortaya çıkmasında birden fazla faktörün (coğrafi, ekonomik, sosyal, siyasi) bir arada etkili olduğunu kabul eder.
