Anayasa, bir devletin temel yapısını, organlarını, bu organlar arasındaki ilişkileri ve vatandaşların temel hak ve özgürlüklerini düzenleyen en üst hukuk metnidir. Türkiye Cumhuriyeti Anayasası'nın ilk üç maddesi ise devletin şeklini, niteliklerini ve değiştirilmesi dahi teklif edilemeyecek temel ilkelerini belirler.
"Türkiye Devleti bir Cumhuriyettir."
Bu madde, Türkiye'nin yönetim şeklinin cumhuriyet olduğunu kesin bir dille ifade eder. Cumhuriyet, egemenliğin millete ait olduğu, devlet başkanının seçimle işbaşına geldiği bir yönetim biçimidir. Bu madde, monarşi veya başka bir yönetim şekline geçişi imkansız kılar.
"Türkiye Cumhuriyeti, toplumun huzuru, milli dayanışma ve adalet anlayışı içinde, insan haklarına saygılı, Atatürk milliyetçiliğine bağlı, başlangıçta belirtilen temel ilkelere dayanan, demokratik, laik ve sosyal bir hukuk Devletidir."
Bu madde, Türkiye Cumhuriyeti'nin temel niteliklerini detaylı bir şekilde tanımlar:
"Türkiye Devleti, ülkesi ve milletiyle bölünmez bir bütündür. Dili Türkçedir. Bayrağı, şekli kanununda belirtilen, beyaz ay yıldızlı al bayraktır. Milli marşı 'İstiklal Marşı'dır. Başkenti Ankara'dır."
Bu madde, devletin temel sembollerini ve bütünlüğünü güvence altına alır:
Anayasanın 4. maddesine göre, Anayasanın 1. maddesindeki "Devletin şeklinin Cumhuriyet olduğu" hükmü ile 2. ve 3. maddeler hükümleri değiştirilemez ve değiştirilmesi teklif dahi edilemez. Bu, Türkiye Cumhuriyeti'nin temel niteliklerinin sonsuza kadar korunmasını sağlayan anayasal bir güvencedir.
Anayasanın ilk üç maddesi, Türkiye Cumhuriyeti'nin temel karakterini, kimliğini ve varoluş nedenini ortaya koyar. Bu maddeler, ülkenin geleceğini şekillendiren, korunması ve savunulması her vatandaşın görevi olan temel ilkelerdir. Cumhuriyetin temel niteliklerini anlamak, Türkiye'nin siyasi ve hukuki yapısını kavramanın ilk adımıdır.
