Soru:
Bir öğrenci, farklı metaller (M, N, P) ile bu metallerin nitrat tuzlarının (\(NO_3^-\)) sulu çözeltilerini kullanarak aşağıdaki deneyleri yapıyor ve gözlemlerini tabloya kaydediyor. Buna göre M, N, P metallerini aktiften pasife doğru sıralayınız.
| Çözelti \ Metal | M | N | P |
|---|
| M(NO₃)₂ | - | Reaksiyon YOK | Reaksiyon VAR |
| N(NO₃)₂ | Reaksiyon VAR | - | Reaksiyon YOK |
| P(NO₃)₂ | Reaksiyon YOK | Reaksiyon VAR | - |
Çözüm:
💡 Tabloda "Reaksiyon VAR" ifadesi, metalin o tuz çözeltisindeki metali dışarı attığını (yer değiştirme reaksiyonu olduğunu) gösterir.
- ➡️ 1. Satır Analizi (M(NO₃)₂ çözeltisi):
- N metali, M(NO₃)₂ ile reaksiyona girmiyor. Bu, N'nin M'den daha az aktif olduğu anlamına gelir. (M > N)
- P metali, M(NO₃)₂ ile reaksiyona giriyor. Bu, P'nin M'den daha aktif olduğu anlamına gelir. (P > M)
- ➡️ 2. Satır Analizi (N(NO₃)₂ çözeltisi):
- M metali, N(NO₃)₂ ile reaksiyona giriyor. Bu da bize M'nin N'den aktif olduğunu doğrular. (M > N)
- P metali, N(NO₃)₂ ile reaksiyona girmiyor. Bu bir çelişki gibi görünebilir ama diğer verilerle birlikte değerlendirilmelidir.
- ➡️ 3. Satır Analizi (P(NO₃)₂ çözeltisi):
- M metali, P(NO₃)₂ ile reaksiyona girmiyor. Bu, M'nin P'den daha az aktif olduğunu gösterir. (P > M)
- N metali, P(NO₃)₂ ile reaksiyona giriyor. Bu, N'nin P'den daha aktif olduğu anlamına gelir. (N > P)
- ➡️ Sıralamanın Belirlenmesi: Elde ettiğimiz ilişkileri birleştirelim: (P > M), (M > N) ve (N > P). (N > P) ve (P > M) ifadeleri birbiriyle çelişiyor. Bu durumda en güvenilir veriler (reaksiyonun olduğu durumlar) dikkate alınır. P, M'yi; M de N'yi yerinden çıkarabildiğine göre sıralama P > M > N şeklinde olur. N'nin P'yi çıkarabildiği gözlemi deneysel bir hata veya özel bir koşul olabilir ve genel kurala uymaz.
✅ Cevap: Metallerin aktiflik sırası P > M > N şeklindedir.
