Soru:
18. yüzyılda Osmanlı Devleti'nde "Ayanlar"ın güç kazanması ve resmi bir statüye kavuşması, aşağıdaki gelişmelerden hangisi ile gerçekleşmiştir? Bu gelişme, Osmanlı padişahının yetkilerini sınırlandıran ilk yazılı belge olma özelliğini de taşır.
- A) Islahat Fermanı
- B) Sened-i İttifak
- C) Tanzimat Fermanı
- D) Kanun-ı Esasi
Çözüm:
💡 Soru bize iki önemli ipucu veriyor: 1) Ayanların resmi statü kazanması, 2) Padişah yetkilerini sınırlayan ilk yazılı belge. Bu ipuçlarını kullanarak tarihsel sıralamayı yapmalıyız.
- ➡️ A) Islahat Fermanı (1856): Tanzimat'ın devamı niteliğindedir ve daha çok gayrimüslimlerin haklarını düzenler. Ayanlarla doğrudan ilgisi yoktur.
- ➡️ B) Sened-i İttifak (1808): II. Mahmut döneminde, merkezi otoriteyi güçlendirmek isteyen hükümet ile ayanlar arasında imzalanmıştır. Bu belge ile ayanlar, hükümet tarafından resmen tanınmış ve padişahın mutlak otoritesi ilk kez bir belgeyle sınırlandırılmıştır.
- ➡️ C) Tanzimat Fermanı (1839): Sened-i İttifak'tan sonra ilan edilmiştir. Her ne kadar padişahın yetkilerini kısıtlasa da "ilk yazılı belge" özelliğini taşımaz.
- ➡️ D) Kanun-ı Esasi (1876): Osmanlı Devleti'nin ilk anayasasıdır, ancak 19. yüzyılın son çeyreğine aittir.
✅ 18. yüzyılın sonları/19. yüzyılın başlarında gerçekleşen, ayanları resmen tanıyan ve "ilk sınırlama" özelliği taşıyan belge B) Sened-i İttifak'tır.
