Soru:
Aşağıdaki şemada Güneş, Dünya ve Ay'ın konumları gösterilmiştir. Hangi harfle gösterilen konumda Tam Güneş Tutulması gözlemlenebilir? Nedenini açıklayınız.
(Güneş) --- [Dünya] ... (A) Ay ... (B) Ay ... (C) Ay
Açıklama: (A) Ay, Dünya ile Güneş arasında ve Dünya'ya çok yakın. (B) Ay, Dünya'nın arka tarafında (Dolunay evresi). (C) Ay, Dünya ile Güneş arasında ancak Dünya'ya nispeten uzak.
Çözüm:
💡 Bu soru, tutulma türlerinin Ay'ın Dünya'ya uzaklığı ile nasıl değiştiğini anlamamızı sağlar.
- ➡️ Birinci Adım: Güneş tutulması için temel şart, Ay'ın Yeni Ay evresinde, yani Dünya ile Güneş arasında olmasıdır. Bu, (A) ve (C) konumlarını işaret eder.
- ➡️ İkinci Adım: Tam Güneş Tutulması için Ay'ın görünür açısal çapının, Güneş'in görünür açısal çapından büyük veya en azından eşit olması gerekir. Bu da Ay'ın Dünya'ya yeterince yakın olmasıyla (yerberi konumuna yakın) mümkündür.
- ➡️ Üçüncü Adım: (A) konumunda Ay, Dünya'ya çok yakındır. Bu durumda Ay'ın gölgesi Dünya üzerinde küçük bir alanı kaplayan "tam gölge" (umbra) oluşturur ve bu bölgedeki gözlemciler Tam Güneş Tutulması'nı görür.
- ➡️ Dördüncü Adım: (C) konumunda ise Ay, Dünya'ya daha uzaktır (yeröte). Bu durumda Ay'ın görünür boyutu Güneş'ten küçük kalır ve gölgenin tam ortasında "ateş çemberi" olarak bilinen Halkalı Güneş Tutulması gerçekleşir.
✅ Sonuç olarak, Tam Güneş Tutulması, Ay'ın Dünya'ya en yakın olduğu (A) konumunda gözlemlenebilir.
