Soru:
"Mert, sınav sonuçlarını öğrenmek için büyük bir heyecanla bekliyordu. Sonunda ilan tahtasının önüne vardı. İsmini aradı gözleri... Kalbi yerinden fırlayacak gibi atıyordu. Listede ismini gördü ve yüzünde kocaman bir gülümseme belirdi. O an dünyalar onun olmuştu."
Bu parçada kullanılan anlatım türünü ve bu türün iki temel özelliğini yazınız.
Çözüm:
💡 Önce anlatım türünü belirleyelim, ardından onu diğer türlerden ayıran özelliklere bakalım.
- ➡️ 1. Adım (Anlatım Türünü Belirleme): Parçada anlatılan kişi "Mert"tir. Anlatıcı, "ben" veya "biz" demeyen, olayların dışında kalan biridir. Mert'in hem dışarıdan gözlemlenen hareketlerini ("ilan tahtasının önüne vardı") hem de iç dünyasını ("heyecanla bekliyordu", "kalbi... atıyordu", "dünyalar onun olmuştu") aktarmaktadır. Bu özellikler, anlatımın üçüncü kişi ağzından ve "ilahi bakış açısı" ile yapıldığını gösterir.
- ➡️ 2. Adım (Özellik 1): Üçüncü kişi anlatımının en temel özelliği, anlatıcının olay örgüsünün dışında yer almasıdır. Anlatıcı, bir gözlemci ve aktarıcı konumundadır; hikayenin bir kahramanı değildir.
- ➡️ 3. Adım (Özellik 2): Bu anlatım türü, özellikle "ilahi bakış açısı" ile kullanıldığında, anlatıcıya sınırsız bir bilgi ve gözlem gücü sağlar. Anlatıcı, karakterlerin gizli kalmış duygu ve düşüncelerini, geçmişlerini, hatta gelecekte olacakları bile bilir ve okuyucuya aktarabilir. Bu parçada da Mert'in içindeki heyecanı ve hissettiklerini biliyor olması buna örnektir.
✅ Sonuç: Bu parçada üçüncü kişi ağzından anlatım kullanılmıştır. Bu anlatım türünün iki temel özelliği:
1. Anlatıcının olayların ve karakterlerin dışında bir gözlemci olması.
2. Anlatıcının (ilahi bakış açısında) karakterlerin iç dünyaları da dahil olmak üzere her şeyi bilmesi ve aktarabilmesidir.
