Soru:
"Odaya yeni bir boya aldık." ve "Artık onunla konuşma." cümlelerinde geçen altı çizili sözcüklerdeki "-ma" / "-me" eklerinin işlevlerini açıklayınız.
Çözüm:
💡 Bu soruda aynı yazıma sahip eklerin farklı işlevlerini karşılaştırmamız isteniyor.
- ➡️ 1. Cümle: "Odaya yeni bir boya aldık."
- "Boya" sözcüğünün kökü "boya-" fiilidir.
- Ancak burada "-ma" eki, fiile eklenip onu olumsuz yapmamıştır.
- "-ma" eki, fiil kökünden bir isim türetmiştir (boya-mak → boya). Bu bir yapım ekidir, isim-fiil (addan fiil) eki olarak da adlandırılır.
- ➡️ 2. Cümle: "Artık onunla konuşma."
- "Konuşma" sözcüğünün kökü "konuş-" fiilidir.
- Bu fiile eklenen "-ma" eki, emir kipinin olumsuz çekimidir ("konuş!" emrine karşılık "konuşma!" olumsuz emri).
- Buradaki "-ma" eki, fiilin anlamını olumsuzlaştırdığı için bir olumsuzluk ekidir.
✅ Sonuç: İlk cümledeki "-ma" eki isim türeten yapım eki iken, ikinci cümledeki "-ma" eki fiili olumsuz yapan çekim ekidir.
