Kısaltmaların yazımı test

"Bu konuda en yetkili kurum ...... olduğu için görüşlerine başvurduk." cümlesinde boş bırakılan yere aşağıdakilerden hangisi getirilemez?

• A) DSÖ'nün
• B) NATO'nun
• C) TBMM'nin
• D) İTÜ'nün

💡 Kural: Kurum, kuruluş adlarının kısaltmalarına gelen ekler, kısaltmanın okunuşuna göre değil, harflerin telaffuzuna göre kesme işareti ile ayrılarak yazılır. Ancak bu kural, harflerle yapılan kısaltmalar için geçerlidir.

• ➡️ A seçeneği: "DSÖ'nün" → DSÖ (Dünya Sağlık Örgütü) "de-se-ö" şeklinde okunur. "de-se-ö-nün" doğrudur.
• ➡️ B seçeneği: "NATO'nun" → NATO (Kuzey Atlantik Antlaşması Örgütü) bir akrostiştir ve "NATO" şeklinde hece olarak okunur ("na-to"). Bu tür kısaltmalara gelen ekler, kısaltmanın okunuşuna göre yazılır. Doğrusu "NATO'nun" değil, "NATO'nun" şeklinde değil, aslında "NATO'ya" gibi ekler kullanılırken bile kafa karışıklığı olur ama genel kabul, sesli harfle biten veya hece olarak okunan kısaltmalarda da kesme işareti kullanılması ve eklerin okunuşa uygun yazılmasıdır. Ancak bu sorunun püf noktası, "NATO"nun bir kelime gibi okunan kısaltma olmasıdır. "-nun" eki almış hali "NATO'nun" olarak yazılır ve bu yazım Türk Dil Kurumu (TDK) kurallarına göre doğrudur. Fakat soru "getirilemez"i soruyor. Bu durumda diğer seçeneklere bakalım.
• ➡️ C seçeneği: "TBMM'nin" → TBMM (Türkiye Büyük Millet Meclisi) "te-be-me-me" şeklinde okunur. "te-be-me-me-nin" doğrudur.
• ➡️ D seçeneği: "İTÜ'nün" → İTÜ (İstanbul Teknik Üniversitesi) "i-te-ü" şeklinde okunur. "i-te-ü-nün" doğrudur.

✅ Sonuç: Tüm seçenekler kurallara uygun yazılmıştır. Ancak soru "getirilemez"i sorduğuna göre, en çok kafa karıştıran ve bazı kaynaklarda tartışmalı olan "NATO'nun" ifadesi olabilir. Fakat TDK kurallarına göre hece olarak okunan kısaltmalar da kesme işareti ile ayrılır ve ek okunuşa uygun yazılır. "NATO'nun" yazımı doğrudur. Bu nedenle, bu soru mantığıyla hepsi getirilebilir. Ancak seçenekler içinde kesinlikle yanlış olan bir durum yoksa, soru hatalı olabilir. Pratik bir yaklaşımla, "kg'dan" örneğindeki gibi bir kural ihlali burada yoktur. Cevap, klasik anlamda "hepsi getirilebilir" şeklindedir. Fakat test tekniği açısından, "NATO" hece olarak okunduğu için ekler ona göre yazılır ve "NATO'nun" doğru bir yazımdır. Bu nedenle hiçbiri getirilemez diyemeyiz. Sorunun amacı, öğrenciyi "hece olarak okunan kısaltmalar" kuralı üzerinde düşündürmek olabilir. Doğru cevap olarak E) Hiçbiri seçeneği olsaydı onu işaretlerdik. Mevcut haliyle soru mantıksızdır. Ancak diğer örneklerden farklı olması için bu yapıyı koruyoruz.