Soru:
Benzen halkasına bir nitro grubu (-NO2) bağlanarak nitrobenzen oluşur. Bu reaksiyonun adı nedir ve genel reaksiyon mekanizmasında yer alan elektrofil türünü yazınız.
Çözüm:
💡 Benzenin karakteristik reaksiyon tipini ve mekanizma detaylarını adım adım açıklayalım.
- ➡️ 1. Adım: Reaksiyonun Adı
Benzen halkasındaki bir hidrojen atomunun, bir nitro grubu (-NO2) ile yer değiştirmesi işlemine nitrolama denir. Bu reaksiyon, daha genel bir reaksiyon sınıfı olan elektrofilik aromatik sübstitüsyon'un tipik bir örneğidir.
- ➡️ 2. Adım: Elektrofilin Oluşumu
Nitrolama reaksiyonu, genellikle nitrik asit (HNO3) ve sülfürik asit (H2SO4) karışımı (nitrolama karışımı) ile gerçekleştirilir. Sülfürik asit, nitrik asitten bir proton (H+) alarak güçlü bir elektrofil oluşturur.
HNO3 + H2SO4 → NO2+ + HSO4- + H2O
- ➡️ 3. Adım: Elektrofilin Tanımı
Bu reaksiyonda oluşan ve benzen halkasına saldıran elektrofil, nitronyum iyonu (NO2+)'dur. Bu pozitif yüklü iyon, elektronca zengin olan benzen halkasına saldırarak reaksiyonu başlatır.
✅ Sonuç: Reaksiyonun adı elektrofilik aromatik sübstitüsyon (nitrolama)'dır ve elektrofil nitronyum iyonudur (NO2+).
