📚 10. Sınıf Edebiyat 2. Dönem 2. Yazılıya Hazırlık (2. Senaryo MEB Soruları)
Merhaba gençler! 10. sınıf edebiyat dersinin 2. dönem 2. yazılı sınavına hazırlanırken, MEB'in hazırladığı 2. senaryoya uygun olası soruları ve cevaplarını inceleyeceğiz. Unutmayın, edebiyat sadece ezberlemek değil, anlamak ve yorumlamaktır. Başarılar!
📜 Divan Edebiyatı Nazım Şekilleri
Divan edebiyatı, kendine özgü nazım şekilleriyle doludur. İşte en önemlileri:
- 🌷 Gazel: Aşk, şarap, güzellik gibi konuları işleyen, beyitlerle yazılan bir nazım şeklidir. İlk beytine matla, son beytine makta denir. En güzel beytine ise beytül gazel denir. Şairin adının geçtiği beyit ise mahlas beytidir.
- 🌹 Kaside: Bir kişiyi övmek amacıyla yazılan uzun şiirlerdir. Devlet büyükleri, din uluları övülebilir. Bölümleri vardır: Nesib (teşbib), girizgah, methiye, fahriye, tegazzül, dua.
- 🌻 Mesnevi: Aruzun kısa kalıplarıyla yazılan, her beyti kendi içinde kafiyeli uzun nazım şeklidir. Hikaye anlatmak için uygundur. Leyla ile Mecnun, Hüsn ü Aşk gibi eserler mesnevi türünde yazılmıştır.
- 🌺 Müstezat: Gazelin özel bir şeklidir. Her dizeden sonra kısa bir dize eklenir.
- 🌼 Şarkı: Bestelenmek amacıyla yazılan, genellikle aşk konusunu işleyen nazım şeklidir. Türklerin Divan edebiyatına kazandırdığı bir türdür.
✍️ Tanzimat Edebiyatı ve Roman
Tanzimat edebiyatı, Batı etkisinde gelişen ilk dönem Türk edebiyatıdır. Romanda önemli gelişmeler yaşanmıştır:
- 🍎 İlk Romanlar: Şemsettin Sami'nin Taaşşuk-ı Talat ve Fitnat adlı eseri ilk yerli romanımızdır. Namık Kemal'in İntibah romanı ise edebi değeri yüksek ilk roman olarak kabul edilir.
- 🍊 Romanların Özellikleri: Tanzimat romanlarında genellikle yanlış Batılılaşma, esaret, görücü usulü evlilik gibi konular işlenir. Karakterler genellikle tek boyutludur; iyi karakterler hep iyi, kötü karakterler hep kötüdür.
- 🍋 Önemli Yazarlar: Namık Kemal, Ahmet Mithat Efendi, Recaizade Mahmut Ekrem, Abdülhak Hamit Tarhan dönemin önemli romancılarıdır.
🎭 Tiyatro
Tanzimat döneminde tiyatro, halkı eğitmek için önemli bir araç olarak görülmüştür.
- 🍇 İlk Tiyatro Eserleri: Şinasi'nin Şair Evlenmesi adlı eseri, ilk Türkçe tiyatro oyunudur. Namık Kemal'in Vatan Yahut Silistre oyunu büyük yankı uyandırmıştır.
- 🍓 Tiyatronun Amacı: Tanzimat sanatçıları, tiyatroyu halkı bilinçlendirmek, onlara yeni fikirler aşılamak için kullanmışlardır. Tiyatro eserlerinde vatan sevgisi, kahramanlık, özgürlük gibi temalar sıkça işlenmiştir.
🗣️ Söz Sanatları
Edebiyat metinlerini daha etkileyici hale getirmek için kullanılan söz sanatlarından bazıları:
- 🥝 Teşbih (Benzetme): İki farklı şey arasında ortak bir özellikten yola çıkarak yapılan benzetmedir. Örneğin: "Aslan gibi güçlü."
- 🥑 İstiare (Eğretileme): Bir kavramı, başka bir kavramın yerine kullanmaktır. Benzetmenin temel unsurlarından sadece birinin kullanılmasıyla yapılır. Örneğin: "Denizler ağlıyor." (Denizlerin ağlaması, dalgaların sesini veya fırtınayı ifade eder.)
- 🥦 Mecaz-ı Mürsel (Ad Aktarması): Bir sözcüğü, ilgili olduğu başka bir sözcüğün yerine kullanmaktır. Örneğin: "Orhan Pamuk'u okudum." (Orhan Pamuk'un bir eserini okudum.)
- 🧅 Tezat (Zıtlık): Birbirine zıt kavramların bir arada kullanılmasıdır. Örneğin: "Gülmek varken ağlamak niye?"
Hepinize sınavda başarılar dilerim! Unutmayın, bol bol okuyun ve tekrar yapın. Edebiyatla kalın!
