Merhaba arkadaşlar! 📖 Bu içerik, MEB müfredatına uygun olarak hazırlanmış örnek bir yazılı sınav senaryosunu ve bu senaryodaki soruların çözümlü anlatımını içermektedir. Elektrik ve Manyetizma ünitesi ağırlıklı olmak üzere, Dalgalar ve Optik konularından da sorular bulunmaktadır. Amacımız, sınava nasıl bir bakış açısıyla hazırlanmanız gerektiğini göstermek ve problem çözme becerinizi geliştirmektir. 🎯
Bu senaryoda, evde ve okulda karşılaşabileceğimiz fiziksel olaylarla ilgili sorular yer almaktadır. Soruları dikkatlice okuyup, size verilen bilgileri kullanarak çözüme ulaşmalısınız.
Senaryo: El fenerinizin pilinin bitmesi üzerine, şarj edilebilir (akümülatör) bir pil ve bir direnç kullanarak basit bir devre kuruyorsunuz. Devredeki akımı ölçtüğünüzde 0.5 A, pilin terminallerindeki gerilim ise 6 V olarak okunuyor.
Soru: Bu devreye seri olarak bağladığınız 8 Ω'luk bir direncin uçları arasındaki gerilim kaç volt olur?
Öncelikle mevcut devrenin toplam direncini Ohm Yasası'ndan (\(V = I \cdot R\)) bulalım.
\( R_{toplam} = \frac{V}{I} = \frac{6}{0.5} = 12 \, \Omega \)
Bu 12 Ω, zaten devrede bulunan direnç (R₁) ile pilin iç direncinin toplamı olabilir. Soruda bize yeni bir \( R_2 = 8 \, \Omega \) luk direncin seri bağlandığı söyleniyor. Seri bağlamada dirençler toplanır:
\( R_{yeni} = R_{toplam} + R_2 = 12 + 8 = 20 \, \Omega \)
Pilin gerilimi (EMK'sı) değişmediğini varsayarsak (6V), devrenin yeni akımını bulalım:
\( I_{yeni} = \frac{V}{R_{yeni}} = \frac{6}{20} = 0.3 \, A \)
Şimdi istenen, 8 Ω'luk direncin uçları arasındaki gerilim:
\( V_{R_2} = I_{yeni} \cdot R_2 = 0.3 \cdot 8 = 2.4 \, V \) olur.
Cevap: 2.4 Volt
Senaryo: Düzgün bir manyetik alan içine, akım taşıyan düz bir iletken tel şekildeki gibi yerleştirilmiştir. Manyetik alan sayfa düzleminden içeri doğru (X işareti), akım ise yukarı yöndedir.
Soru: Tele etki eden manyetik kuvvetin yönü nedir? (Sağ el kuralını uygulayarak açıklayınız.)
Sağ El Kuralı: Sağ elinizin başparmağı akım yönünü (yukarı), diğer dört parmağınız manyetik alan yönünü (sayfa içine) gösterecek şekilde tutulur. Avuç içinin baktığı yön, manyetik kuvvetin yönünü verir.
Sonuç olarak, tele etki eden manyetik kuvvet sağa doğrudur.
Cevap: Sağa doğru.
Senaryo: Bir dalga leğeninde oluşturulan periyodik bir dalganın görüntüsü verilmiştir. Dalga boyu (λ) 4 cm, bir noktadan 10 dalga tepesi 5 saniyede geçmektedir.
Soru: Bu dalganın yayılma hızı kaç cm/s'dir?
Önce frekansı (f) bulalım. 10 dalga tepesi 5 saniyede geçiyorsa, frekans (saniyedeki dalga sayısı):
\( f = \frac{10}{5} = 2 \, Hz \)
Dalga boyu λ = 4 cm verilmiş. Dalga hızı formülü:
\( v = \lambda \cdot f \)
\( v = 4 \cdot 2 = 8 \, cm/s \)
Cevap: 8 cm/s
Senaryo: Odak uzaklığı 10 cm olan bir ince kenarlı mercekten 30 cm uzaklığa bir cisim yerleştiriliyor.
Soru: Oluşan görüntünün özellikleri nelerdir? (Cismin konumuna göre görüntüyü bulunuz.)
Verilenler: Odak uzaklığı \( f = +10 \, cm \) (ince kenarlı), cisim uzaklığı \( d_o = 30 \, cm \).
İnce kenarlı mercek formülü: \( \frac{1}{f} = \frac{1}{d_o} + \frac{1}{d_i} \)
\( \frac{1}{10} = \frac{1}{30} + \frac{1}{d_i} \)
\( \frac{1}{d_i} = \frac{1}{10} - \frac{1}{30} = \frac{3 - 1}{30} = \frac{2}{30} = \frac{1}{15} \)
\( d_i = 15 \, cm \) (Görüntü, merceğin diğer tarafında 15 cm uzaklıkta oluşur.)
Görüntünün özelliklerini belirleyelim:
Cevap: Görüntü gerçek, ters, cisimden küçük ve merceğin diğer tarafında 15 cm uzaklıktadır.
Bu örnek senaryo soruları, konuları tekrar etmeniz ve sınav pratiği yapmanız için harika bir fırsat. Hepinize başarılar dilerim! 🚀
