🧬 11. Sınıf Biyoloji 1. Dönem 1. Yazılı 3. Senaryo: Hazırlık Rehberi
Merhaba 11. sınıf öğrencileri! Biyoloji yazılısına hazırlanırken nelere dikkat etmeniz gerektiğini bu rehberde bulabilirsiniz. Başarılar!
🧪 Hücre Bölünmesi
Hücre bölünmesi, canlıların büyümesi, gelişmesi ve üremesi için temel bir süreçtir. İki ana türü vardır: Mitoz ve Mayoz.
- 🌱 Mitoz: Vücut hücrelerinde (somatik hücreler) görülür. Amaç, hücre sayısını artırarak büyümeyi ve doku onarımını sağlamaktır. Oluşan hücreler ana hücreyle aynı genetik yapıya sahiptir.
- 🌸 Mayoz: Üreme hücrelerinde (gametler) görülür. Amaç, kromozom sayısını yarıya indirerek döllenme sırasında türün kromozom sayısının sabit kalmasını sağlamaktır. Genetik çeşitliliği artırır.
🧬 DNA ve RNA
Genetik bilginin taşınması ve protein sentezi için DNA ve RNA molekülleri hayati öneme sahiptir.
- 🧬 DNA (Deoksiribo Nükleik Asit): Genetik bilgiyi depolar ve taşır. Çift sarmallı bir yapıya sahiptir. Adenin (A), Timin (T), Guanin (G) ve Sitozin (C) bazlarından oluşur. A her zaman T ile, G her zaman C ile eşleşir.
- 🧪 RNA (Ribonükleik Asit): Protein sentezinde rol oynar. Tek sarmallı bir yapıya sahiptir. Adenin (A), Urasil (U), Guanin (G) ve Sitozin (C) bazlarından oluşur. A bu sefer U ile eşleşir.
🦠 Protein Sentezi
Protein sentezi, DNA'daki genetik bilginin RNA aracılığıyla okunarak proteinlere dönüştürüldüğü süreçtir. İki aşamada gerçekleşir: Transkripsiyon ve Translasyon.
- 📝 Transkripsiyon (Yazılma): DNA üzerindeki genetik bilgi, mRNA (mesajcı RNA) adı verilen bir RNA molekülüne kopyalanır. Bu olay çekirdekte gerçekleşir.
- 👨🍳 Translasyon (Okuma): mRNA, ribozomlara taşınır. Burada, tRNA (taşıyıcı RNA) molekülleri, mRNA'daki kodonlara uygun amino asitleri getirir ve protein zinciri oluşturulur. Bu olay sitoplazmada gerçekleşir.
🌍 Ekosistem Ekolojisi
Ekosistem, canlılar (biyotik faktörler) ve cansız çevre (abiyotik faktörler) arasındaki etkileşimlerin oluşturduğu bir bütündür.
- ☀️ Abiyotik Faktörler: Işık, sıcaklık, su, toprak gibi cansız unsurlardır. Canlıların dağılımını ve yaşamını etkiler.
- 🐾 Biyotik Faktörler: Üreticiler (ototroflar), tüketiciler (heterotroflar) ve ayrıştırıcılar (saprofitler) gibi canlı unsurlardır. Birbirleriyle beslenme ilişkileri içindedirler.
🌿 Besin Zinciri ve Besin Ağı
Besin zinciri, bir ekosistemdeki canlıların birbirleriyle beslenme ilişkisini gösteren doğrusal bir sıralamadır. Besin ağı ise, birden fazla besin zincirinin bir araya gelmesiyle oluşan daha karmaşık bir yapıdır.
- 🌱 Üreticiler: Kendi besinini üreten canlılardır (bitkiler, algler).
- 🐛 Tüketiciler: Başka canlılarla beslenen canlılardır (otoburlar, etoburlar, hepçiller).
- 🍄 Ayrıştırıcılar: Ölü organik maddeleri parçalayarak inorganik maddelere dönüştüren canlılardır (bakteriler, mantarlar).
Umarım bu rehber, biyoloji yazılısına hazırlanmanıza yardımcı olur. Başarılar dilerim!
