🧬 11. Sınıf Biyoloji 1. Dönem 1. Yazılı 3. Senaryo MEB Soruları
🧪 Hücre Zarından Madde Geçişleri
Hücre zarı, hücrenin iç ortamını dış ortamdan ayırarak hücrenin yaşamsal faaliyetlerini sürdürebilmesi için kontrollü bir ortam sağlar. Bu kontrol, hücre zarından madde geçişleri sayesinde gerçekleşir. Madde geçişleri iki ana başlık altında incelenir:
- 🚀 Pasif Taşıma: Enerji (ATP) harcanmadan gerçekleşen taşıma şeklidir.
- 💧 Difüzyon: Maddelerin çok yoğun oldukları ortamdan az yoğun oldukları ortama doğru kendiliğinden hareketidir.
- 🎈 Basit Difüzyon: Küçük moleküllerin (örneğin, oksijen, karbondioksit) hücre zarından doğrudan geçişidir.
- 🚪 Kolaylaştırılmış Difüzyon: Büyük moleküllerin (örneğin, glikoz, amino asitler) taşıyıcı proteinler yardımıyla hücre zarından geçişidir.
- 🌊 Ozmoz: Suyun yarı geçirgen bir zardan, çok olduğu ortamdan az olduğu ortama doğru geçişidir.
- 💥 Aktif Taşıma: Enerji (ATP) harcanarak gerçekleşen taşıma şeklidir. Maddeler az yoğun oldukları ortamdan çok yoğun oldukları ortama doğru taşınır.
- 💪 Taşıyıcı Proteinler: Özel taşıyıcı proteinler yardımıyla maddelerin hücre zarından geçişi sağlanır.
- 📦 Endositoz: Büyük moleküllerin hücre içine alınmasıdır.
- 🍎 Fagositoz: Katı maddelerin hücre içine alınması.
- 🥤 Pinositoz: Sıvı maddelerin hücre içine alınması.
- 📤 Ekzositoz: Büyük moleküllerin hücre dışına atılmasıdır.
🧬 Mitoz ve Mayoz Bölünme
Hücre bölünmesi, canlıların büyümesi, gelişmesi ve üremesi için temel bir olaydır. İki temel hücre bölünmesi çeşidi vardır:
- 🌱 Mitoz: Vücut hücrelerinde (somatik hücreler) görülen bölünme şeklidir.
- 🎯 Amacı: Büyüme, onarım ve rejenerasyonu sağlamaktır.
- 🔢 Sonuç: Bir hücreden genetik olarak aynı iki yeni hücre oluşur. Kromozom sayısı değişmez (2n → 2n).
- 🔄 Evreler: Profaz, Metafaz, Anafaz, Telofaz.
- 🌸 Mayoz: Üreme hücrelerinde (gametler) görülen bölünme şeklidir.
- 🎯 Amacı: Üreme hücrelerinin (sperm ve yumurta) oluşmasını sağlamaktır.
- 🔢 Sonuç: Bir hücreden genetik olarak farklı dört yeni hücre oluşur. Kromozom sayısı yarıya iner (2n → n).
- 🔄 Evreler: Mayoz I (Profaz I, Metafaz I, Anafaz I, Telofaz I) ve Mayoz II (Profaz II, Metafaz II, Anafaz II, Telofaz II). Profaz I evresinde krossing over (parça değişimi) gerçekleşir ve bu durum genetik çeşitliliği artırır.
🦠 Canlıların Sınıflandırılması
Canlıları daha iyi anlayabilmek ve inceleyebilmek için sınıflandırmak önemlidir. Sınıflandırma, canlıların ortak özelliklerine göre gruplandırılmasıdır.
- 🌳 Sınıflandırma Birimleri:
- 👑 Âlem (Kingdom): En geniş sınıflandırma birimidir.
- 🌱 Şube (Phylum):
- 🏢 Sınıf (Class):
- 👨👩👧👦 Takım (Order):
- 🏡 Aile (Family):
- 🌿 Cins (Genus):
- 🐕 Tür (Species): En küçük ve temel sınıflandırma birimidir. Aynı türden olan canlılar doğal ortamda çiftleşerek verimli döller oluşturabilirler.
- 🌍 Güncel Sınıflandırma Sistemleri: Canlılar, genetik ve moleküler verilere dayalı olarak sınıflandırılır.
