🧬 11. Sınıf Biyoloji 1. Dönem 1. Yazılıya Hazırlık: Örnek Sorular ve Çözümleri
Merhaba Sevgili 11. Sınıf Öğrencileri!
Biyoloji dersinin ilk yazılısı yaklaşıyor ve heyecanlı olduğunuzu biliyoruz. Bu yazıda, sınavda karşınıza çıkabilecek tarzda örnek soruları, cevaplarını ve detaylı çözümlerini bulacaksınız. Amacımız, konuları tekrar etmenize ve sınav kaygınızı azaltmanıza yardımcı olmak. Başarılar dileriz!
🧪 Hücrenin Yapısı ve İşlevleri
- 🔬 Soru 1: Hücre zarının yapısını ve görevlerini açıklayınız.
- ✅ Cevap: Hücre zarı, hücreyi dış ortamdan ayıran ve seçici geçirgen özelliğe sahip olan yapıdır. Temel olarak fosfolipit tabakası, proteinler ve karbonhidratlardan oluşur. Görevleri arasında madde alışverişini kontrol etmek, hücrenin şeklini korumak ve hücreler arası iletişimi sağlamak yer alır.
- 💡 Çözüm: Fosfolipitler çift sıra halinde dizilerek zarı oluşturur. Proteinler, zarın içine gömülü veya yüzeyinde bulunabilir ve taşıma, enzim aktivitesi gibi çeşitli işlevleri yerine getirir. Karbonhidratlar ise genellikle proteinlere veya lipitlere bağlı olarak bulunur ve hücre tanınmasında rol oynar.
- 🦠 Soru 2: Prokaryot ve ökaryot hücrelerin temel farklılıklarını karşılaştırınız.
- ✅ Cevap: Prokaryot hücreler (örneğin bakteriler), zarla çevrili çekirdek ve organellere sahip değildir. DNA sitoplazmada serbestçe bulunur. Ökaryot hücreler (örneğin hayvan ve bitki hücreleri) ise zarla çevrili bir çekirdeğe ve çeşitli organellere sahiptir.
- 💡 Çözüm: Ökaryot hücreler, prokaryot hücrelere göre daha karmaşık bir yapıya sahiptir ve daha gelişmiş işlevleri yerine getirebilirler. Önemli farklılıklar arasında DNA'nın organizasyonu (çekirdek içinde vs. serbest), organel varlığı ve büyüklük yer alır.
🧬 Hücre Bölünmeleri
- 🌱 Soru 3: Mitoz ve mayoz bölünmelerinin amaçlarını ve sonuçlarını karşılaştırınız.
- ✅ Cevap: Mitoz bölünme, büyüme, onarım ve eşeysiz üreme için gerçekleşir. Sonucunda genetik olarak aynı iki hücre oluşur. Mayoz bölünme ise eşeyli üreme için gamet (üreme hücresi) oluşumunu sağlar. Sonucunda genetik çeşitliliğe sahip dört hücre oluşur.
- 💡 Çözüm: Mitozda kromozom sayısı sabit kalırken, mayozda yarıya iner. Mitozda crossing over (parça değişimi) görülmezken, mayozda görülebilir, bu da genetik çeşitliliği artırır.
- 🔢 Soru 4: Mayoz bölünmenin evrelerini kısaca açıklayınız.
- ✅ Cevap: Mayoz bölünme iki aşamada gerçekleşir: Mayoz I ve Mayoz II.
- Mayoz I: Profaz I (kromozomlar belirginleşir, crossing over gerçekleşebilir), Metafaz I (kromozomlar ekvator düzlemine dizilir), Anafaz I (homolog kromozomlar ayrılır), Telofaz I (çekirdek zarı yeniden oluşur, sitokinez gerçekleşir).
- Mayoz II: Mayoz I sonucu oluşan hücreler, mitoza benzer şekilde bölünür. Profaz II, Metafaz II, Anafaz II, Telofaz II evreleri gerçekleşir ve sonuçta dört haploit hücre oluşur.
- 💡 Çözüm: Mayoz I'de homolog kromozomlar ayrılırken, Mayoz II'de kardeş kromatitler ayrılır. Bu süreç, kromozom sayısının yarıya inmesini ve genetik çeşitliliğin oluşmasını sağlar.
🌿 Canlıların Temel Bileşenleri
- 💧 Soru 5: Suyun canlılar için önemini açıklayınız.
- ✅ Cevap: Su, canlıların yapısının büyük bir bölümünü oluşturur ve birçok önemli işlevi vardır. İyi bir çözücüdür, taşıma olaylarında rol oynar, sıcaklık düzenlenmesine yardımcı olur, kimyasal reaksiyonlar için ortam sağlar ve fotosentezde kullanılır.
- 💡 Çözüm: Suyun yüksek özgül ısısı, canlıların ani sıcaklık değişimlerinden korunmasını sağlar. Ayrıca, suyun kohezyon ve adhezyon özellikleri, bitkilerde suyun taşınmasına yardımcı olur.
- 🍬 Soru 6: Karbonhidratların çeşitlerini ve görevlerini örneklerle açıklayınız.
- ✅ Cevap: Karbonhidratlar, monosakkaritler (glikoz, fruktoz), disakkaritler (sükroz, laktoz) ve polisakkaritler (nişasta, selüloz) olarak sınıflandırılır. Monosakkaritler enerji kaynağıdır, disakkaritler enerji sağlar, polisakkaritler ise enerji deposu (nişasta) veya yapısal bileşen (selüloz) olarak görev yapar.
- 💡 Çözüm: Glikoz, hücrelerin temel enerji kaynağıdır. Nişasta, bitkilerde fazla glikozun depolanmış halidir. Selüloz ise bitki hücre duvarının yapısını oluşturur ve sindirilemez bir lif kaynağıdır.
