🧬 11. Sınıf Biyoloji 1. Dönem 2. Yazılıya Hazırlık: 6. Senaryo MEB Soruları
Merhaba gençler! Biyoloji yazılısı yaklaşıyor ve MEB'in yayınladığı senaryolar, sınavda ne tür sorularla karşılaşacağımız konusunda bize yol gösteriyor. Bu yazıda, 6. senaryoya odaklanarak önemli konuları tekrar edeceğiz ve örnek sorular çözeceğiz. Unutmayın, biyoloji ezber değil, anlamakla öğrenilir!
🦠 Hücre Bölünmesi: Mitoz ve Mayoz
Hücreler neden bölünür? Bölünme çeşitleri nelerdir? İşte cevaplar:
- 🌱 Büyüme ve Gelişme: Çok hücreli canlılarda hücre bölünmesi, büyüme ve gelişmeyi sağlar.
- 🩹 Onarım: Hasar gören dokuların onarılması için yeni hücreler üretilir.
- 🔄 Üreme: Bazı canlılar eşeysiz üreme ile çoğalır (bakteriler, bazı bitkiler).
Mitoz: Vücut hücrelerinde (somatik hücreler) görülür. Amacı, kromozom sayısını sabit tutarak genetik olarak aynı hücreler oluşturmaktır.
Mayoz: Üreme hücrelerinde (gametler) görülür. Amacı, kromozom sayısını yarıya indirerek döllenme sırasında türün kromozom sayısının korunmasını sağlamaktır.
❓ Örnek Soru:
Mitoz ve mayoz arasındaki temel farkları yazınız.
Cevap:
- 📍 Mitoz: Tek hücre bölünmesi, kromozom sayısı değişmez (2n → 2n), iki yeni hücre oluşur, genetik çeşitlilik oluşmaz.
- 📍 Mayoz: İki hücre bölünmesi, kromozom sayısı yarıya iner (2n → n), dört yeni hücre oluşur, genetik çeşitlilik oluşur (krossing over ve homolog kromozomların rastgele ayrılması ile).
🧬 Genetik: Kalıtım Mekanizmaları
Genler, DNA üzerinde bulunan ve belirli özellikleri belirleyen kalıtsal birimlerdir. Mendel genetiği, karakterlerin nasıl aktarıldığını anlamamızı sağlar.
- 🧬 Baskın (Dominant) Gen: Etkisini her zaman gösteren gen. (Örneğin: Kahverengi göz rengi, mavi göz rengine baskındır.)
- 🧬 Çekinik (Resesif) Gen: Etkisini sadece homozigot durumda gösteren gen. (Örneğin: Mavi göz rengi, sadece iki mavi göz rengi genine sahip bireylerde görülür.)
- 🧬 Genotip: Bir bireyin genetik yapısı. (Örneğin: AA, Aa, aa)
- 🧬 Fenotip: Bir bireyin dış görünüşü. (Örneğin: Kahverengi gözlü, mavi gözlü)
❓ Örnek Soru:
Heterozigot kahverengi gözlü (Aa) bir anne ile homozigot çekinik mavi gözlü (aa) bir babanın çocuklarının genotip ve fenotip oranlarını bulunuz.
Cevap:
Çaprazlama: Aa x aa
Olası genotipler: Aa, Aa, aa, aa
Genotip oranı: %50 Aa (heterozigot kahverengi gözlü), %50 aa (homozigot mavi gözlü)
Fenotip oranı: %50 Kahverengi gözlü, %50 Mavi gözlü
🌍 Canlılar ve Çevre: Ekoloji
Ekoloji, canlıların birbirleriyle ve çevreleriyle olan ilişkilerini inceleyen bilim dalıdır. Ekosistemler, canlı ve cansız unsurların etkileşimiyle oluşur.
- ☀️ Biyotik Faktörler: Canlı unsurlar (bitkiler, hayvanlar, mikroorganizmalar).
- 💧 Abiyotik Faktörler: Cansız unsurlar (sıcaklık, ışık, su, toprak).
- 🍎 Besin Zinciri: Canlıların birbirini yiyerek enerji aktarımını sağlaması.
- ♻️ Besin Ağı: Birden fazla besin zincirinin birleşmesiyle oluşan karmaşık yapı.
❓ Örnek Soru:
Bir ekosistemdeki abiyotik faktörlerin canlılar üzerindeki etkilerine örnekler veriniz.
Cevap:
- ☀️ Işık: Bitkilerin fotosentez yapmasını sağlar, hayvanların davranışlarını etkiler.
- 💧 Su: Canlıların yaşam fonksiyonları için gereklidir, bitkilerin büyümesini etkiler.
- 🌡️ Sıcaklık: Enzimlerin çalışmasını etkiler, canlıların dağılımını belirler.
Umarım bu tekrar, yazılıya hazırlanmanıza yardımcı olur. Başarılar!
