🧬 11. Sınıf Biyoloji 2. Dönem 2. Yazılı 4. Senaryo: Sınava Hazırlık Rehberi
Bu rehber, 11. sınıf biyoloji dersinin 2. dönem 2. yazılı sınavının 4. senaryosuna hazırlanmanıza yardımcı olacak temel konuları ve örnek soruları içermektedir. Sınavda başarılar!
🦠 Hücre Bölünmesi ve Üreme
Hücre bölünmesi ve üreme, canlıların temel özelliklerinden biridir. Bu bölümde mitoz, mayoz ve eşeyli/eşeysiz üreme konularına odaklanacağız.
- 🌱 Mitoz: Vücut hücrelerinde (somatik hücreler) görülen bölünme şeklidir. Amacı, hücre sayısını artırarak büyümeyi, onarımı ve rejenerasyonu sağlamaktır. Kromozom sayısı değişmez.
- 🌸 Mayoz: Üreme hücrelerinde (gametler) görülen bölünme şeklidir. Amacı, kromozom sayısını yarıya indirerek döllenme sonucu türün kromozom sayısının sabit kalmasını sağlamaktır.
- 🌟 Eşeysiz Üreme: Tek bir atadan yeni bireylerin oluştuğu üreme şeklidir. Kalıtsal çeşitlilik azdır. Örnekler: Bölünme, tomurcuklanma, rejenerasyon, partenogenez.
- 🌺 Eşeyli Üreme: İki farklı atadan gelen gametlerin birleşmesiyle (döllenme) yeni bireylerin oluştuğu üreme şeklidir. Kalıtsal çeşitlilik fazladır.
🧬 Kalıtım
Kalıtım, genetik özelliklerin nesilden nesile aktarılmasıdır. Mendel genetiği, genotipler, fenotipler ve çaprazlamalar bu konunun temelini oluşturur.
- 🧫 Mendel Genetiği: Mendel'in bezelyelerle yaptığı deneyler sonucu ortaya koyduğu kalıtım ilkeleridir. Baskınlık, çekiniklik, ayrılma ilkesi gibi kavramları içerir.
- 🧬 Genotip: Bir canlının genetik yapısıdır. Örnek: AA, Aa, aa
- 👁️ Fenotip: Bir canlının dış görünüşüdür. Genotip ve çevresel faktörlerin etkisiyle oluşur.
- ➕ Çaprazlama: Farklı genotiplere sahip bireylerin eşleştirilerek yeni genotip kombinasyonlarının elde edilmesidir. Monohibrit ve dihibrit çaprazlamalar önemlidir.
🌍 Canlılar ve Çevre
Canlılar ve çevre arasındaki etkileşimler ekolojinin konusudur. Popülasyon, komünite, ekosistem ve biyoçeşitlilik gibi kavramlar bu bölümde önemlidir.
- 🌲 Popülasyon: Belirli bir alanda yaşayan aynı türden bireyler topluluğudur.
- 🌳 Komünite: Belirli bir alanda yaşayan farklı türlerden popülasyonlar topluluğudur.
- 🏞️ Ekosistem: Canlı ve cansız çevrenin etkileşimiyle oluşan sistemdir.
- 🐾 Biyoçeşitlilik: Bir bölgedeki genetik, tür ve ekosistem çeşitliliğidir.
🧪 Örnek Soru ve Çözümleri
Aşağıda, sınavda karşılaşabileceğiniz türden birkaç örnek soru ve çözümleri bulunmaktadır.
Soru 1:
Mitoz ve mayoz arasındaki farkları yazınız.
Cevap:
- Mitoz, vücut hücrelerinde görülürken, mayoz üreme hücrelerinde görülür.
- Mitozda kromozom sayısı değişmezken, mayozda kromozom sayısı yarıya iner.
- Mitoz sonucu 2 hücre oluşurken, mayoz sonucu 4 hücre oluşur.
Soru 2:
Heterozigot (Aa) genotipe sahip bir birey ile homozigot çekinik (aa) genotipe sahip bir bireyin çaprazlanması sonucu oluşacak genotip ve fenotip oranlarını bulunuz.
Cevap:
Aa x aa çaprazlaması sonucunda %50 Aa (heterozigot) ve %50 aa (homozigot çekinik) genotipleri oluşur. Fenotip oranları da genotiplerle aynı olacaktır, çünkü çekinik özellik sadece homozigot durumda ortaya çıkar.
