11. Sınıf Coğrafya: Türkiye’de Tarım ve Hayvancılık
🌾 11. Sınıf Coğrafya: Türkiye’de Tarım ve Hayvancılık
Sevgili öğrenciler, bu ders notumuzda Türkiye’nin ekonomisinde ve coğrafi yapısında çok önemli bir yere sahip olan tarım ve hayvancılık sektörlerini inceleyeceğiz. Konuyu, etkileyen faktörler, bölgesel dağılış ve karşılaşılan sorunlar başlıkları altında ele alacağız.
📍 Türkiye’de Tarımı Etkileyen Faktörler
Tarım faaliyetleri birçok doğal ve beşeri faktörden etkilenir. Bunları şu şekilde sıralayabiliriz:
- 🌦️ İklim Koşulları: Sıcaklık, yağış miktarı ve rejimi, yetiştirilecek ürün çeşidini ve verimi doğrudan belirler. Örneğin, çay yüksek yağış isterken, buğday daha kurak koşullara dayanıklıdır.
- 🏞️ Yer Şekilleri: Dağlık ve engebeli araziler tarım alanlarını sınırlandırır, makine kullanımını zorlaştırır. Ovalar ve platolar ise tarım için daha elverişlidir.
- 🪨 Toprak Özellikleri: Verimli alüvyal topraklar (Çukurova, Bafra) tarımda çok değerlidir.
- 👨🌾 Beşeri Faktörler: Sermaye, teknoloji kullanımı, pazarlama olanakları, tarım politikaları ve çiftçinin eğitimi önemli etkenlerdir.
🍇 Türkiye’de Yetiştirilen Başlıca Tarım Ürünleri ve Bölgeleri
🔸 Tahıllar
- Buğday: İç Anadolu (en fazla), Marmara, Güneydoğu Anadolu.
- Arpa: Buğdaya benzer bölgelerde, daha kurak şartlarda yetişir.
- Mısır: Karadeniz (Doğu ve Batı), Akdeniz, Marmara. Bol su ister.
🔸 Endüstri (Sanayi) Bitkileri
- Pamuk (Beyaz Altın): Güneydoğu Anadolu (en fazla), Ege, Akdeniz. Yaz sıcaklığı ve sulama ister.
- Şeker Pancarı: İç Anadolu, Marmara, Karadeniz. Fabrikaya yakınlık önemlidir.
- Çay: Yalnızca Doğu Karadeniz’in kıyı kesimleri. Özel iklim koşulu.
- Tütün: Ege, Karadeniz, Güneydoğu Anadolu.
🔸 Yağlı Tohumlar & Baklagiller
- Ayçiçeği: Marmara (Trakya), İç Anadolu.
- Mercimek: Güneydoğu Anadolu (Kırmızı), İç Anadolu (Yeşil).
🔸 Meyveler
- Fındık: Ordu, Giresun, Trabzon çevresi (Dünya lideriyiz).
- Üzüm: Ege (çekirdeksiz), İç Anadolu.
- İncir: Büyük Menderes Havzası (Aydın).
- Turunçgiller (Narenciye): Akdeniz, Ege (kıyı kesimleri).
🐄 Türkiye’de Hayvancılık
Hayvancılık, tarımsal gelirin yaklaşık \( \frac{1}{3} \)'ünü oluşturur. Türlerine göre şöyle dağılım gösterir:
🔹 Büyükbaş Hayvancılık (Sığır, Manda)
- Erzurum-Kars Bölümü’nde yaz yağışları ve gür çayırlar sayesinde mera hayvancılığı gelişmiştir.
- Kuzeydoğu Anadolu, Doğu Karadeniz ve İç Anadolu’da yaygındır.
- Ahır hayvancılığı ise büyük şehirlerin çevresinde (süt üretimi için) gelişmiştir.
🔹 Küçükbaş Hayvancılık (Koyun, Keçi)
- Koyun: İç Anadolu, Doğu Anadolu, Güneydoğu Anadolu. Bozkır bitki örtüsüne adapte olmuştur.
- Kıl Keçisi: Akdeniz ve Doğu Anadolu’da dağlık alanlarda.
- Tiftik Keçisi (Ankara Keçisi): İç Anadolu (Ankara çevresi).
🔹 Kümes Hayvancılığı, Arıcılık, İpek Böcekçiliği
- 🐓 Kümes Hayvancılığı: Büyük şehirler çevresinde (tüketim merkezlerine yakın) modern tesislerde yapılır.
- 🐝 Arıcılık: Muğla, Ordu, Rize, Erzurum, Kars gibi çiçekli bitki örtüsü zengin olan her yerde yapılır.
- 🦋 İpek Böcekçiliği: Bursa ve çevresinde (dut ağacı varlığına bağlı).
⚠️ Türkiye’de Tarım ve Hayvancılığın Sorunları
- 🧑🌾 Çiftçi Yaşlanması ve Genç Nüfusun Tarımdan Uzaklaşması
- 🌍 Parçalı ve Miras Yoluyla Dağılan Arazi Yapısı (Modern tarımı zorlaştırır)
- 💧 Sulama Sorunları (Hala kuru tarım yaygın)
- 🛒 Pazarlama ve Dış Rekabet Güçlükleri
- 🌡️ İklim Değişikliğinin Olumsuz Etkileri (Kuraklık, düzensiz yağış)
- 🐮 Mera Alanlarının Azalması ve Kalitesinin Düşmesi (Hayvancılığı olumsuz etkiler)
💎 Sonuç
Türkiye, coğrafi konumu ve iklim çeşitliliği sayesinde tarım ve hayvancılık için büyük bir potansiyele sahiptir. Ancak, bu potansiyeli tam olarak kullanabilmek için modern tekniklerin yaygınlaştırılması, sulama olanaklarının artırılması, çiftçinin desteklenmesi ve planlı üretim büyük önem taşımaktadır. Bu sektörler, ülkemizin ekonomik bağımsızlığı ve gıda güvenliği açısından stratejik öneme sahiptir.
