11. Sınıf Kimya Çözeltilerde Derişim: Molarite ve Molalite Hesaplama

Question

Bu iki kavramı karıştırıyorum ve hangi durumda hangisini kullanacağımı tam olarak anlayamadım. Özellikle sorularda çözücü ve çözelti kütlesi verildiğinde molaliteye mi yoksa molariteye mi geçmem gerektiğini şaşırıyorum. Formülleri biliyorum ama uygulamada sıkıntı yaşıyorum.

Answer 1

🧪 11. Sınıf Kimya: Çözeltilerde Derişim - Molarite ve Molalite Hesaplama

Merhaba! Bu ders notumuzda, kimyanın temel konularından biri olan çözeltilerde derişim kavramını ele alacağız. Özellikle Molarite ve Molalite hesaplamalarını öğrenerek, laboratuvarda veya günlük hayatta karşılaştığımız çözeltilerin ne kadar "yoğun" olduğunu nasıl ifade edeceğimizi göreceğiz. Hadi başlayalım!

📌 Çözelti ve Derişim Nedir?

Bir çözelti, bir çözücü (genellikle su) içinde bir veya daha fazla çözünen maddenin homojen olarak dağılmasıyla oluşur. Derişim (konsantrasyon) ise, bir çözeltideki çözünen madde miktarının, çözeltinin belirli bir miktarına oranıdır. Yani ne kadar "güçlü" veya "seyreltik" olduğunu belirtir.

⚖️ 1. Molarite (M)

Molarite, bir litre çözeltide çözünmüş maddenin mol sayısıdır. En yaygın kullanılan derişim birimidir.

🧮 Molarite Formülü ve Birimi:

Molarite (M) = Çözünenin mol sayısı (n) / Çözeltinin hacmi (L)

Birimi: mol/L veya molar (M) şeklinde gösterilir. Örneğin, 1 M NaCl çözeltisi, 1 litresinde 1 mol NaCl bulunduran çözeltidir.

📝 Örnek Molarite Hesaplama:

Soru: 500 mL sulu çözeltide 0.2 mol şeker (C₁₂H₂₂O₁₁) çözünmüştür. Bu çözeltinin molaritesi nedir?

Çözüm:
1. Hacmi litreye çevir: 500 mL = 0.5 L
2. Formülü uygula: M = n / V = 0.2 mol / 0.5 L
3. Sonuç: M = 0.4 mol/L (0.4 M)

💡 İpucu: Molarite hesaplarken hacmin mutlaka litre (L) cinsinden olması gerekir!

🌡️ 2. Molalite (m)

Molalite, bir kilogram çözücüde çözünmüş maddenin mol sayısıdır. Sıcaklıkla değişmez, bu nedenle özellikle kolligatif özellikler (kaynama noktası yükselmesi, donma noktası alçalması) incelenirken çok kullanışlıdır.

🧮 Molalite Formülü ve Birimi:

Molalite (m) = Çözünenin mol sayısı (n) / Çözücünün kütlesi (kg)

Birimi: mol/kg şeklinde gösterilir.

📝 Örnek Molalite Hesaplama:

Soru: 250 gram suda (çözücü) 0.05 mol NaCl çözülerek bir çözelti hazırlanıyor. Çözeltinin molalitesi nedir? (Su yoğunluğu 1 g/mL kabul edilecek)

Çözüm:
1. Çözücü kütlesini kg'a çevir: 250 g = 0.25 kg
2. Formülü uygula: m = n / kütle(çözücü) = 0.05 mol / 0.25 kg
3. Sonuç: m = 0.2 mol/kg

💡 İpucu: Molalite hesaplarken dikkat! Paydada çözeltinin değil, çözücünün kütlesi (kg) vardır.

🔄 Molarite ve Molalite Arasındaki Temel Farklar

• ✅ Molarite (M): Çözelti hacmine bağlıdır. Sıcaklık değişirse hacim değişebileceğinden molarite de değişir.
• ✅ Molalite (m): Çözücü kütlesine bağlıdır. Sıcaklık değişse de kütle değişmez, bu yüzden sabittir.
• ✅ Molarite pratik laboratuvar çalışmalarında, molalite ise teorik hesaplamalarda (özellikle fizikokimyada) daha sık kullanılır.

🎯 Özet ve Pratik Bilgiler

• 🧪 Derişim, bir çözeltinin "kuvvetini" ifade eder.
• ⚖️ Molarite (M) = mol / litre çözelti. Hacme bağlıdır.
• 🌡️ Molalite (m) = mol / kilogram çözücü. Kütleye bağlıdır, sıcaklıktan etkilenmez.
• 📊 Problem çözerken: Hangi birim verilmiş? (L mi, kg mı?) ve Ne soruluyor? (M mi, m mi?) sorularını sormak, formülü doğru seçmenizi sağlar.
• 🔬 Mol sayısı (n) hesaplamak için temel formülü unutmayın: n = kütle (g) / molar kütle (g/mol)

Bu konuyu iyice anlamak için bol bol farklı türde alıştırma yapmanızı öneririm. Bir sonraki konumuz olan "Çözeltilerin Koligatif Özellikleri"nde molalite kavramını tekrar görecek ve bu bilgilerimizi pekiştireceğiz. Çalışmalarınızda başarılar! 🚀