Hayatımızda birçok şey döner durur, değil mi? Lunaparktaki dönme dolaplar, araba tekerlekleri, hatta Dünya'nın Güneş etrafındaki hareketi… İşte bu dönme hareketlerinin en basiti, çembersel hareket olarak adlandırılır. Bir cisim, sabit bir nokta etrafında dairesel bir yörünge izliyorsa, bu harekete çembersel hareket diyoruz.
Eğer bu cisim, aynı süratle dönüyorsa, yani hızı hiç değişmiyorsa (sadece yönü değişse bile), o zaman buna düzgün çembersel hareket diyoruz. Unutmayın, hız vektörel bir büyüklüktür; yani hem büyüklüğü (sürat) hem de yönü önemlidir.
Çembersel hareketi daha iyi anlamak için bazı kavramları bilmemiz gerekiyor:
Johannes Kepler, 17. yüzyılda gezegenlerin Güneş etrafındaki hareketlerini inceleyerek üç önemli yasa ortaya koymuştur. Bu yasalar, gezegen hareketlerini anlamamızda bize çok yardımcı olur.
Gezegenler, Güneş etrafında elips şeklinde yörüngelerde dolanırlar. Güneş, bu elipsin odak noktalarından birinde bulunur.
Bir gezegeni Güneş'e birleştiren çizgi, eşit zaman aralıklarında eşit alanlar tarar. Bu ne demek? Gezegen Güneş'e yaklaştığında daha hızlı hareket eder, uzaklaştığında ise yavaşlar.
Gezegenlerin dolanım periyotlarının kareleri, yörüngelerinin yarı büyük eksenlerinin küpleriyle orantılıdır. Yani, bir gezegenin Güneş etrafında dönme süresinin karesi, yörüngesinin büyüklüğüyle ilgilidir.
Bu yasa sayesinde, gezegenlerin Güneş etrafındaki dönüş sürelerini ve yörüngelerinin büyüklüklerini karşılaştırabiliriz.
