📜 15. Yüzyıl - 17. Yüzyıl Felsefesi (Rönesans Felsefesi)
Rönesans Felsefesi, Orta Çağ'ın skolastik düşünce sisteminden kopuşu ve modern düşüncenin temellerinin atıldığı bir geçiş dönemini ifade eder. Bu dönem, insanın, doğanın ve bilginin yeniden keşfedildiği, felsefenin kilisenin otoritesinden sıyrılarak daha seküler ve insan merkezli bir hâl aldığı bir süreçtir.
🎭 Dönemin Genel Karakteri ve Temel Özellikleri
- 🏛️ Antikiteye Dönüş: Platon, Aristoteles, Stoacılık ve Epikürcülük gibi antik kaynakların yeniden keşfi ve yorumlanması.
- 👤 Hümanizm: İnsanın değerini, yeteneklerini ve potansiyelini ön plana çıkaran bir düşünce akımı. "İnsan her şeyin ölçüsüdür" anlayışının yeniden canlanışı.
- 🔬 Doğa Araştırmaları ve Bilimsel Devrim: Gözlem, deney ve matematiksel yöntemin önem kazanması. Kopernik, Kepler ve Galileo ile evren anlayışımızın kökten değişmesi.
- ⚖️ Otorite Kaynağının Değişimi: Doğruluğun kaynağı olarak kilise otoritesi yerine, akıl, deney ve bireysel sorgulamanın geçmeye başlaması.
- 🌍 Coğrafi Keşiflerin Etkisi: Yeni kıtaların ve kültürlerin keşfi, Avrupa insanının dünya ve insanlık hakkındaki görüşlerini genişletti.
🌟 Öne Çıkan Akımlar ve Filozoflar
🖋️ Hümanizm
Edebiyat, sanat ve felsefede insanı merkeze alan bu akım, klasik metinlerin incelenmesine dayanıyordu.
- Francesco Petrarca: "İnsanlık onuru" kavramını vurgulayan ilk hümanistlerdendir.
- Erasmus: Eleştirel akıl ve dinî hoşgörüyü savundu. Deliliğe Övgü eseriyle kiliseyi ve toplumu eleştirdi.
- Thomas More: Utopia eseriyle ideal toplum ve siyaset üzerine düşündü.
🔮 Doğa Felsefesi ve Yeni Bilim
Doğa, artık tanrısal sırların bir kitabı olarak görülmeye ve matematiksel yasalarla açıklanmaya başlandı.
- Nicolaus Copernicus: Güneş merkezli evren modeli (\( \text{Heliosentrizm} \)) ile bilimsel devrimi başlattı.
- Galileo Galilei: Teleskopu kullanarak gözlemsel kanıtlar sundu; deney ve matematiği birleştirdi.
- Francis Bacon: Novum Organum eseriyle tümevarım yöntemini ve deneysel bilimi savundu. "Bilgi güçtür" sözü onundur.
⚡ Reform ve Siyaset Felsefesi
Dinî otorite sorgulanırken, siyasal iktidarın kaynağı ve meşruiyeti üzerine yeni teoriler geliştirildi.
- Martin Luther: Bireyin inancını ve İncil'i kişisel yorumlamasını savunarak Reform'u başlattı.
- Niccolò Machiavelli: Prens eseriyle siyaseti ahlaktan ayıran, gerçekçi ve pragmatik bir siyaset felsefesi ortaya koydu.
- Thomas Hobbes: Leviathan'da insan doğasını bencil ve savaşçı (\( \text{"homo homini lupus"} \)) olarak tanımlayarak mutlak monarşiyi savundu.
🧠 Rasyonalizm ve Metodik Şüphe
17. yüzyılın sonları, kesin bilgiye ulaşmak için aklı temel alan sistemli felsefelerin doğuşuna tanık oldu.
- René Descartes: Modern felsefenin babası. "Cogito, ergo sum (Düşünüyorum, öyleyse varım)" ile şüpheden kesin bilgiye ulaşma yöntemini gösterdi. Kartezyen düalizmi (zihin-beden ayrımı) savundu.
💎 Sonuç ve Modern Felsefeye Miras
Rönesans Felsefesi, insan aklının ve özgürlüğünün önünü açan, otoriteyi sorgulayan ve bilimsel düşüncenin temellerini atan dinamik bir dönemdi. Hümanizm ile başlayan süreç, Bilimsel Devrim ve Descartes'ın rasyonalizmi ile taçlandı. Bu dönem, ardından gelen Aydınlanma Çağı'nın ve modern dünyanın entelektuel zeminini hazırlamıştır. Felsefe artık, tanrı merkezli değil, insan merkezli ve akıl temelli bir yola girmiştir.
