🧬 2026 TYT Biyoloji: rRNA Boyutu ve Molekül Ağırlığı
rRNA, yani ribozomal RNA, protein sentezinde kritik bir rol oynayan ribozomların temel bir bileşenidir. TYT Biyoloji sınavında rRNA'nın boyutu ve molekül ağırlığı ile ilgili temel bilgilere hakim olmak önemlidir. İşte bu konuda bilmeniz gerekenler:
- 🔬 rRNA'nın Yapısı: rRNA molekülleri, ribozomun yapısında yer alır ve proteinlerle birlikte ribozomun işlevini yerine getirmesini sağlar.
- 📏 rRNA Boyutu: rRNA'nın boyutu, Svedberg (S) birimi ile ifade edilir. Bu birim, molekülün sedimentasyon hızını, yani santrifüjde ne kadar hızlı çöktüğünü gösterir. Daha büyük S değeri, daha büyük ve daha ağır bir molekül anlamına gelir.
- ⚖️ Molekül Ağırlığı: rRNA'nın molekül ağırlığı, yapısındaki nükleotid sayısı ve bu nükleotidlerin molekül ağırlıkları ile belirlenir. Farklı organizmalarda ve hatta aynı organizmanın farklı ribozom alt birimlerinde farklı rRNA molekülleri bulunur.
🦠 Prokaryotlarda rRNA
Prokaryotik hücrelerde (örneğin bakterilerde) bulunan ribozomlar 70S büyüklüğündedir ve iki alt birimden oluşur: 30S ve 50S.
- 🧩 30S Alt Birimi: Bu alt birimde 16S rRNA bulunur.
- 🧬 16S rRNA: Yaklaşık 1540 nükleotid içerir.
- 🧩 50S Alt Birimi: Bu alt birimde 23S ve 5S rRNA bulunur.
- 🧬 23S rRNA: Yaklaşık 2900 nükleotid içerir.
- 🧬 5S rRNA: Yaklaşık 120 nükleotid içerir.
🌱 Ökaryotlarda rRNA
Ökaryotik hücrelerde (örneğin insan hücrelerinde) bulunan ribozomlar 80S büyüklüğündedir ve iki alt birimden oluşur: 40S ve 60S.
- 🧩 40S Alt Birimi: Bu alt birimde 18S rRNA bulunur.
- 🧬 18S rRNA: Yaklaşık 1900 nükleotid içerir.
- 🧩 60S Alt Birimi: Bu alt birimde 28S, 5.8S ve 5S rRNA bulunur.
- 🧬 28S rRNA: Yaklaşık 5000 nükleotid içerir.
- 🧬 5.8S rRNA: Yaklaşık 160 nükleotid içerir.
- 🧬 5S rRNA: Yaklaşık 120 nükleotid içerir.
❓ TYT İçin Önemli Notlar
- 🧠 Svedberg Birimi (S): rRNA'nın boyutunu ifade eder ve molekülün ağırlığı ile şekline bağlıdır.
- 🧬 rRNA Çeşitliliği: Prokaryot ve ökaryotlardaki rRNA çeşitleri ve boyutları farklıdır.
- 📍 Ribozomun Görevi: rRNA, protein sentezi sırasında mRNA'yı okur ve tRNA'lar aracılığıyla amino asitleri birleştirerek protein oluşturur.
Bu bilgiler, 2026 TYT Biyoloji sınavında rRNA ile ilgili çıkabilecek soruları çözmenize yardımcı olacaktır. Başarılar!
