🧬 2026 TYT Biyoloji: Soy Ağacı Nasıl Çizilir? Adım Adım Anlatım
Soy ağaçları, genetik özellikleri ve hastalıkları anlamak için süper kullanışlı araçlardır. Aile bireylerinin özelliklerini göstererek, bir özelliğin nasıl aktarıldığını takip etmemizi sağlar. Gelin, soy ağacı çizmeyi öğrenelim!
👨👩👧👦 Soy Ağacı Çiziminde Kullanılan Semboller
Soy ağacı çizerken bazı sembolleri bilmek işimizi kolaylaştırır:
- 🚹 Erkek: Kare ile gösterilir.
- 🚺 Kadın: Yuvarlak ile gösterilir.
- 🔶 Cinsiyet Belirsiz: Eşkenar dörtgen ile gösterilir.
- 💑 Evlilik: Yatay çizgi ile birbirine bağlanan kadın ve erkek sembolleri ile gösterilir.
- 🌱 Çocuklar: Evlilik çizgisinden aşağıya doğru dikey bir çizgi ile gösterilir ve çocuklar bu çizgiye yatay olarak bağlanır.
- 💀 Ölüm: Sembolün üzerine çapraz bir çizgi çizilir.
- 🔷 Hasta Birey: Sembol içi dolu olarak gösterilir.
- 🔶 Taşıyıcı Birey: Sembolün yarısı dolu veya içinde nokta olabilir.
✍️ Adım Adım Soy Ağacı Nasıl Çizilir?
1.
Bilgi Toplama: Ailenizdeki bireyler hakkında bilgi toplayın. Kimin hangi özelliğe sahip olduğunu (örneğin, hasta mı, sağlıklı mı) not alın.
2.
Nesilleri Belirleme: En yaşlı nesilden başlayarak nesilleri sıralayın. Her nesli ayrı bir satırda gösterin.
3.
Sembolleri Yerleştirme:
- 👴 En yaşlı nesli en üste yerleştirin.
- 👵 Erkekleri kare, kadınları yuvarlak sembollerle gösterin.
- 💑 Evli çiftleri yatay bir çizgiyle birbirine bağlayın.
- 👶 Çocukları, ebeveynlerinin altındaki bir satıra yerleştirin ve dikey bir çizgiyle ebeveynlerine bağlayın.
4.
Özellikleri Belirtme:
- 🔷 Hasta bireyleri içi dolu sembollerle gösterin.
- 🔶 Taşıyıcı bireyleri yarı dolu veya içinde nokta olan sembollerle gösterin.
- 💀 Ölen bireylerin sembollerinin üzerine çapraz bir çizgi çizin.
5.
Analiz Yapma: Soy ağacını tamamladıktan sonra, özelliğin nasıl aktarıldığını analiz edin. Otozomal baskın mı, çekinik mi, X'e bağlı mı?
💡 Örnek Soy Ağacı Çizimi
Diyelim ki ailede hemofili hastalığı var ve bu hastalığın nasıl aktarıldığını incelemek istiyoruz.
1.
Büyükbaba (sağlıklı) ve
Büyükanne (sağlıklı) evli.
2.
Oğulları (hasta) ve
Kızları (sağlıklı) var.
3.
Kızları (taşıyıcı) evleniyor ve bir
Oğulları (hasta) ve bir
Kızları (sağlıklı) oluyor.
Bu bilgileri soy ağacına dökelim:
* En üste sağlıklı büyükanne ve büyükbabayı yerleştiriyoruz.
* Onların çocukları olan hasta oğlu ve taşıyıcı kızı bir alt satıra çiziyoruz.
* Taşıyıcı kızın evliliğinden olan hasta oğlu ve sağlıklı kızı en alt satıra ekliyoruz.
Bu soy ağacı, hemofilinin X kromozomuna bağlı çekinik bir hastalık olduğunu gösterir. Çünkü hastalık genellikle erkeklerde görülüyor ve taşıyıcı annelerden oğullarına aktarılıyor.
📌 Unutmayın!
Soy ağaçları sadece hastalıkları değil, birçok genetik özelliği anlamamıza yardımcı olur. Göz rengi, saç tipi gibi özellikleri de soy ağacınızda takip edebilirsiniz.
