🧪 2026 TYT Fizik: Kimyasal Hesaplamaların Fiziksel Boyutları Nasıl Bulunur?
Kimyasal hesaplamalar, fizik ve kimyanın kesişim noktasında yer alır. Bu hesaplamalar sayesinde maddelerin miktarlarını, reaksiyonlarda ne kadar madde oluşacağını veya harcanacağını belirleyebiliriz. TYT Fizik sınavında da bu konuyla ilgili sorularla karşılaşabilirsiniz. Bu yazıda, kimyasal hesaplamaların fiziksel boyutlarını nasıl bulacağınızı adım adım anlatacağım.
⚖️ Mol Kavramı ve Önemi
Kimyasal hesaplamaların temelinde mol kavramı yatar. Mol, belirli sayıda atom, molekül veya iyon içeren bir madde miktarıdır. Bir mol, 6.022 x 1023 tane tanecik içerir. Bu sayıya Avogadro sayısı denir ve NA ile gösterilir.
- ⚛️ Mol Kütlesi: Bir mol maddenin gram cinsinden kütlesidir. Elementler için atom kütlesine, bileşikler için molekül kütlesine eşittir. Örneğin, oksijenin (O2) mol kütlesi 32 g/mol'dür.
- 🔢 Mol Sayısı Hesaplama: Bir maddenin mol sayısını (n) bulmak için aşağıdaki formülü kullanırız:
$n = \frac{m}{M}$
Burada, m maddenin kütlesi (gram cinsinden), M ise mol kütlesidir (g/mol cinsinden).
🌡️ İdeal Gaz Yasası
Gazların davranışlarını anlamak için İdeal Gaz Yasası'nı kullanırız. Bu yasa, gazların basıncı (P), hacmi (V), mol sayısı (n) ve sıcaklığı (T) arasındaki ilişkiyi açıklar.
- 💨 İdeal Gaz Yasası Formülü:
$PV = nRT$
Burada, R ideal gaz sabitidir (8.314 J/mol·K veya 0.0821 L·atm/mol·K).
- 📐 Basınç Birimleri: Basınç genellikle Pascal (Pa) veya atmosfer (atm) cinsinden ifade edilir.
- 📏 Hacim Birimleri: Hacim genellikle litre (L) veya metreküp (m3) cinsinden ifade edilir.
- 🌡️ Sıcaklık Birimleri: Sıcaklık Kelvin (K) cinsinden ifade edilmelidir. Celsius (°C) cinsinden verilen sıcaklığı Kelvin'e çevirmek için aşağıdaki formülü kullanırız:
$T(K) = T(°C) + 273.15$
💧 Çözeltiler ve Derişim
Çözeltiler, bir çözücü içinde çözünmüş maddelerden oluşur. Çözeltilerin derişimi, belirli bir hacimde ne kadar çözünmüş madde olduğunu gösterir.
- концентрация Molarite (M): Bir litre çözeltideki çözünmüş madde mol sayısıdır.
$M = \frac{n}{V}$
Burada, n çözünmüş madde mol sayısı, V ise çözelti hacmidir (litre cinsinden).
- ⚖️ Kütle Yüzdesi (%): Çözünen maddenin kütlesinin çözeltinin toplam kütlesine oranıdır.
$\% = \frac{m_{çözünen}}{m_{çözelti}} \times 100$
🔥 Örnek Soru ve Çözümü
Soru: 2 gram NaOH (sodyum hidroksit) ile 500 mL sulu çözelti hazırlanıyor. Bu çözeltinin molaritesi kaçtır? (Na: 23 g/mol, O: 16 g/mol, H: 1 g/mol)
Çözüm:
- NaOH'ın mol kütlesini hesaplayalım: M(NaOH) = 23 + 16 + 1 = 40 g/mol
- NaOH'ın mol sayısını bulalım: $n = \frac{m}{M} = \frac{2}{40} = 0.05 \ mol$
- Çözeltinin hacmini litreye çevirelim: V = 500 mL = 0.5 L
- Molariteyi hesaplayalım: $M = \frac{n}{V} = \frac{0.05}{0.5} = 0.1 \ M$
Bu örnekte görüldüğü gibi, kimyasal hesaplamaların fiziksel boyutlarını bulmak için mol kavramını, ideal gaz yasasını ve derişim kavramlarını iyi anlamak gerekir. Bol bol pratik yaparak bu konudaki yeteneğinizi geliştirebilirsiniz.
