🧪 2026 TYT Kimya: Koligatif Özellikler Grafikleri Nedir?
Koligatif özellikler, bir çözeltinin kaynama noktası yükselmesi, donma noktası alçalması, ozmotik basıncı gibi özellikleridir. Bu özellikler, çözünen maddenin türüne bağlı olmayıp sadece tanecik sayısına bağlıdır. TYT Kimya sınavında bu konularla ilgili grafik yorumlama soruları sıklıkla karşımıza çıkar. Gelin, bu grafikleri birlikte inceleyelim!
💧 Koligatif Özellikler Nelerdir?
- 🌡️ Kaynama Noktası Yükselmesi (Kaynama Noktası Artışı): Bir sıvı içerisinde uçucu olmayan bir madde çözündüğünde, çözeltinin kaynama noktası saf çözücünün kaynama noktasından daha yüksek olur.
- ❄️ Donma Noktası Alçalması (Donma Noktası Düşmesi): Bir sıvı içerisinde uçucu olmayan bir madde çözündüğünde, çözeltinin donma noktası saf çözücünün donma noktasından daha düşük olur.
- 🌊 Ozmotik Basınç: Bir çözeltinin, yarı geçirgen bir zardan saf çözücüye doğru olan net su akışını (ozmoz) durdurmak için gereken basınçtır.
📈 Kaynama Noktası Yükselmesi Grafikleri
Kaynama noktası yükselmesi grafikleri genellikle sıcaklık-zaman grafikleri şeklinde karşımıza çıkar. Saf bir çözücünün kaynama noktası belirli bir sıcaklıkta sabit kalırken, çözeltinin kaynama noktası zamanla artar.
*
Grafik Yorumlama:
- 📈 Grafikteki yatay eksen zamanı, dikey eksen ise sıcaklığı gösterir.
- 💧 Saf suyun kaynama noktası 100°C'de sabittir.
- 🧂 Tuzlu su gibi bir çözeltinin kaynama noktası 100°C'nin üzerinde başlar ve zamanla artar. Bunun nedeni, su buharlaştıkça çözeltideki tuz oranının artması ve kaynama noktasının yükselmesidir.
📉 Donma Noktası Alçalması Grafikleri
Donma noktası alçalması grafikleri de sıcaklık-zaman grafikleri şeklinde olabilir. Saf bir çözücünün donma noktası belirli bir sıcaklıkta sabit kalırken, çözeltinin donma noktası daha düşük bir sıcaklıkta sabitlenir.
*
Grafik Yorumlama:
- 📉 Grafikteki yatay eksen zamanı, dikey eksen ise sıcaklığı gösterir.
- ❄️ Saf suyun donma noktası 0°C'de sabittir.
- 🧊 Tuzlu su gibi bir çözeltinin donma noktası 0°C'nin altında sabittir. Çözeltideki tuz miktarı arttıkça donma noktası daha da düşer.
📊 Çözelti Derişimi ve Koligatif Özellikler Arasındaki İlişki
Koligatif özellikler, çözeltinin derişimiyle doğru orantılıdır. Yani, çözeltideki çözünen madde miktarı arttıkça kaynama noktası yükselir, donma noktası düşer ve ozmotik basınç artar. Bu ilişkiyi aşağıdaki gibi formüle edebiliriz:
* Kaynama Noktası Yükselmesi: $ΔT_k = K_k \cdot m \cdot i$
* Donma Noktası Alçalması: $ΔT_d = K_d \cdot m \cdot i$
Burada:
* $ΔT_k$ kaynama noktası yükselmesi,
* $ΔT_d$ donma noktası alçalması,
* $K_k$ kaynama noktası yükselme sabiti,
* $K_d$ donma noktası alçalma sabiti,
* $m$ molalite (çözünen maddenin mol sayısı / çözücünün kg cinsinden kütlesi),
* $i$ Van't Hoff faktörü (çözünen maddenin iyonlaşma sayısı).
🤔 TYT'de Karşılaşabileceğin Soru Tipleri
TYT Kimya sınavında koligatif özelliklerle ilgili grafik yorumlama sorularında şunlara dikkat etmelisin:
*
Çözücü ve Çözünen Madde Türü: Soruda verilen çözücü ve çözünen madde türüne göre kaynama ve donma noktalarındaki değişimleri doğru yorumlamalısın.
*
Çözelti Derişimi: Çözelti derişimi arttıkça koligatif özelliklerin nasıl değiştiğini bilmelisin.
*
Grafik Okuma: Sıcaklık-zaman grafiklerini doğru okuyarak kaynama ve donma noktalarını belirleyebilmelisin.
Umarım bu bilgiler, 2026 TYT Kimya sınavına hazırlanırken sana yardımcı olur! Başarılar!
