🧪 2026 TYT Kimya: Moleküller Arası Çekim Kuvvetleri Nasıl Karşılaştırılır?
Moleküller arası çekim kuvvetleri, maddelerin fiziksel özelliklerini (erime noktası, kaynama noktası gibi) doğrudan etkiler. Bu kuvvetler ne kadar güçlüyse, maddeyi bir arada tutmak o kadar zorlaşır ve dolayısıyla erime/kaynama noktası yükselir. TYT Kimya sınavında bu kuvvetleri karşılaştırmanız istendiğinde nelere dikkat etmelisiniz, gelin birlikte bakalım.
💧 Moleküller Arası Çekim Kuvvetleri Nelerdir?
Üç temel moleküller arası çekim kuvveti vardır:
- 🧊 London Kuvvetleri (İndüklenmiş Dipol-İndüklenmiş Dipol): Tüm moleküllerde bulunur. Elektronların anlık hareketlerinden kaynaklanır. Molekülün büyüklüğü arttıkça London kuvvetleri de artar.
- polar moleküller arasında görülür.
- 🧬 Hidrojen Bağları: Hidrojene bağlı F (Flor), O (Oksijen) veya N (Azot) atomu içeren moleküller arasında görülür. Dipol-dipol etkileşiminin özel bir türüdür ve diğerlerinden daha güçlüdür.
⚖️ Karşılaştırma Yaparken Nelere Dikkat Etmeliyiz?
Moleküller arası çekim kuvvetlerini karşılaştırırken şu adımları izleyebilirsiniz:
- 🔍 Molekülün Polar mı Apolar mı Olduğuna Karar Verin:
- 💧 Apolar Moleküller: Sadece London kuvvetleri etkindir. Molekül kütlesi arttıkça London kuvvetleri de artar. Aynı tür atomlardan oluşan moleküller (örneğin $H_2$, $O_2$) ve simetrik yapılı moleküller genellikle apolardır.
- ⚡️ Polar Moleküller: Dipol-dipol etkileşimleri ve hidrojen bağları görülebilir.
- 🔗 Hidrojen Bağı Var mı Kontrol Edin:
- 🧬 Eğer molekülde F, O veya N atomlarına bağlı hidrojen varsa, hidrojen bağı vardır ve bu kuvvet diğerlerinden genellikle daha güçlüdür.
- ⚖️ Molekül Kütlesini Değerlendirin:
- 🧊 Aynı tür çekim kuvvetine sahip molekülleri karşılaştırırken molekül kütlesi büyük olanın çekim kuvveti genellikle daha fazladır.
❓ Örnek Soru ve Çözümü
Aşağıdaki maddelerin kaynama noktalarını karşılaştırın:
$CH_4$, $NH_3$, $H_2O$
Çözüm:
- 🧊 $CH_4$ (Metan): Apolar bir moleküldür, sadece London kuvvetleri etkindir.
- ⚡️ $NH_3$ (Amonyak): Polar bir moleküldür ve hidrojen bağı içerir (N-H bağı).
- 💧 $H_2O$ (Su): Polar bir moleküldür ve hidrojen bağı içerir (O-H bağı).
Hidrojen bağları London kuvvetlerinden daha güçlü olduğu için $NH_3$ ve $H_2O$'nun kaynama noktaları $CH_4$'ten daha yüksektir. $H_2O$'da iki tane O-H bağı bulunurken, $NH_3$'te bir tane N-H bağı bulunur. Bu nedenle suyun kaynama noktası amonyaktan daha yüksektir.
Kaynama noktası sıralaması: $CH_4 < NH_3 < H_2O$
