🧬 Monohibrit Çaprazlama Nedir?
Monohibrit çaprazlama, tek bir karakter (örneğin, bezelyelerde tohum rengi) açısından farklılık gösteren iki homozigot bireyin çaprazlanmasıdır. Bu çaprazlama, o karakterin kalıtım modelini anlamamıza yardımcı olur.
🧮 Punnett Karesi Nedir ve Nasıl Kullanılır?
Punnett karesi, genetik çaprazlamaların olası sonuçlarını göstermek için kullanılan bir araçtır. Oluşabilecek genotip ve fenotip olasılıklarını görsel olarak ifade eder.
✍️ Punnett Karesi Çizimi
- 📏 Bir kare çizin ve bunu ızgara şeklinde bölün. Genellikle 2x2'lik bir kare yeterlidir.
- 🧬 Anne ve babanın olası gametlerini (üreme hücreleri) karenin üst ve yan tarafına yazın. Her hücreye bir gamet gelecek şekilde yerleştirin.
- ➕ Her bir hücreyi doldurarak, anne ve babadan gelen gametleri birleştirin. Bu, olası genotipleri gösterir.
📝 Örnek Monohibrit Çaprazlama: Bezelye Tohumu Rengi
Bezelyelerde sarı tohum rengi (S), yeşil tohum rengine (s) baskındır. Yani, "S" aleli "s" alelini maskeler.
Problem: Heterozigot sarı tohumlu iki bezelye bitkisini (Ss) çaprazlarsak, yavruların genotip ve fenotip oranları ne olur?
Çözüm:
1. Ebeveynlerin genotipleri: Ss x Ss
2. Oluşabilecek gametler: S, s (her iki ebeveyn için)
Punnett Karesi:
|
S |
s |
| S |
SS (Sarı) |
Ss (Sarı) |
| s |
Ss (Sarı) |
ss (Yeşil) |
📊 Sonuçların Yorumlanması
- 🧬 Genotip Oranları:
- 👁️ Fenotip Oranları:
- Sarı tohumlu: 3/4
- Yeşil tohumlu: 1/4
Yani, bu çaprazlamada yavruların %75'i sarı tohumlu, %25'i ise yeşil tohumlu olacaktır.
🤔 Önemli Notlar
- 🤓 Punnett karesi, olasılıkları tahmin etmemize yardımcı olur, ancak gerçek sonuçlar her zaman bu oranlara tam olarak uymayabilir.
- 🧬 Monohibrit çaprazlamalar, genetik ilkeleri anlamak için temel bir araçtır. Daha karmaşık kalıtım modellerini anlamak için de bir başlangıç noktasıdır.
