🧪 2026 TYT Kimya: Nötralleşme Formülü ve Kullanımı
Nötralleşme, bir asit ile bir bazın tepkimeye girerek tuz ve su oluşturmasıdır. Bu tepkime, TYT kimya sınavında sıkça karşılaşılan önemli konulardan biridir. Nötralleşme tepkimelerini anlamak ve çözmek için bazı temel bilgilere ve formüllere ihtiyacımız var.
⚖️ Nötralleşme Nedir?
Nötralleşme tepkimesi, asidik ve bazik özelliklerin birbirini yok ettiği bir kimyasal olaydır. Bu olay sırasında:
- 🧪 Bir asit, sulu çözeltide hidrojen iyonu ($H^+$) verir.
- 💧 Bir baz, sulu çözeltide hidroksit iyonu ($OH^−$) verir.
- 🧂 Asit ve baz tepkimeye girdiğinde tuz ve su oluşur.
Örneğin, hidroklorik asit (HCl) ile sodyum hidroksit (NaOH) arasındaki tepkime:
$HCl + NaOH \rightarrow NaCl + H_2O$
Bu tepkimede, hidroklorik asit ve sodyum hidroksit tepkimeye girerek sofra tuzu (NaCl) ve su oluşturur.
⚗️ Nötralleşme Formülü
Nötralleşme problemlerini çözerken kullanacağımız temel formül şudur:
$M_A \cdot V_A \cdot T_A = M_B \cdot V_B \cdot T_B$
Burada:
- 🧫 $M_A$: Asidin molar derişimi
- 🌡️ $V_A$: Asidin hacmi (litre veya mililitre)
- ➕ $T_A$: Asidin tesir değerliği (bir asit molekülünün verebileceği $H^+$ iyonu sayısı)
- 🧪 $M_B$: Bazın molar derişimi
- 💧 $V_B$: Bazın hacmi (litre veya mililitre)
- ➖ $T_B$: Bazın tesir değerliği (bir baz molekülünün verebileceği $OH^−$ iyonu sayısı)
🧪 Tesir Değerliği Nedir?
Tesir değerliği, bir asit veya bazın nötralleşme tepkimesinde ne kadar etkili olduğunu gösterir. İşte bazı örnekler:
- ➕ HCl (Hidroklorik asit): Tesir değerliği 1 (1 tane $H^+$ iyonu verir).
- ➕ $H_2SO_4$ (Sülfürik asit): Tesir değerliği 2 (2 tane $H^+$ iyonu verir).
- ➖ NaOH (Sodyum hidroksit): Tesir değerliği 1 (1 tane $OH^−$ iyonu verir).
- ➖ $Ca(OH)_2$ (Kalsiyum hidroksit): Tesir değerliği 2 (2 tane $OH^−$ iyonu verir).
❓ Nötralleşme Formülü Nasıl Kullanılır?
Şimdi bu formülü nasıl kullanacağımıza dair bir örnek çözelim:
Örnek Soru: 0.2 M HCl çözeltisinden 50 mL, 0.1 M NaOH çözeltisi ile tamamen nötralleşiyor. Buna göre, kaç mL NaOH çözeltisi kullanılmıştır?
Çözüm:
- 1️⃣ Öncelikle verilenleri yazalım:
- $M_A = 0.2 \ M$
- $V_A = 50 \ mL$
- $T_A = 1$ (HCl için)
- $M_B = 0.1 \ M$
- $V_B = ? \ mL$
- $T_B = 1$ (NaOH için)
- 2️⃣ Formülü uygulayalım:
$0.2 \cdot 50 \cdot 1 = 0.1 \cdot V_B \cdot 1$
- 3️⃣ $V_B$'yi bulmak için denklemi çözelim:
$10 = 0.1 \cdot V_B$
$V_B = 100 \ mL$
- 4️⃣ Sonuç: 100 mL NaOH çözeltisi kullanılmıştır.
📝 Özet
Nötralleşme, asit ve bazların tepkimeye girerek tuz ve su oluşturmasıdır. Nötralleşme problemlerini çözmek için $M_A \cdot V_A \cdot T_A = M_B \cdot V_B \cdot T_B$ formülünü kullanabilirsiniz. Unutmayın, tesir değerliği asit veya bazın ne kadar etkili olduğunu gösterir. Bol pratik yaparak bu konuyu kolayca öğrenebilirsiniz!
