🧪 2026 TYT Kimya: Nötralleşme Tepkimelerinde Titrasyon Nasıl Yapılır?
Nötralleşme tepkimeleri, bir asit ile bir bazın tepkimeye girerek tuz ve su oluşturduğu kimyasal olaylardır. Titrasyon ise, derişimi bilinmeyen bir çözeltinin derişimini, derişimi bilinen bir çözelti (standart çözelti) yardımıyla bulma işlemidir. TYT Kimya'da titrasyon konusu, nötralleşme tepkimelerinin pratik uygulaması olarak karşımıza çıkar.
🔬 Titrasyonun Temel Prensibi
Titrasyon işlemi, asit ve bazın tam olarak nötrleştiği
eşdeğerlik noktasını belirlemeye dayanır. Eşdeğerlik noktasında, asit ve bazın mol sayıları birbirine eşittir.
- 🧪 Asit + Baz → Tuz + Su
- 🧪 Eşdeğerlik Noktası: Asidin mol sayısı = Bazın mol sayısı
🛠️ Titrasyon İçin Gerekli Malzemeler
Titrasyon deneyini gerçekleştirmek için bazı temel malzemelere ihtiyacımız var:
- 🧪 Büret: Standart çözeltiyi damla damla eklemek için kullanılan, dereceli cam tüp.
- 🧪 Erlenmayer: Derişimi bilinmeyen çözeltinin bulunduğu kap.
- 🧪 Standart Çözelti: Derişimi kesin olarak bilinen asit veya baz çözeltisi.
- 🧪 Bilinmeyen Çözelti: Derişimi belirlenmek istenen asit veya baz çözeltisi.
- 🧪 İndikatör: Eşdeğerlik noktasında renk değiştiren madde.
⚙️ Titrasyon Nasıl Yapılır? Adım Adım Anlatım
1.
Hazırlık:
- 🍎 Büreti standart çözelti ile doldurun. Büretin musluğunu kontrol ederek sızıntı olmadığından emin olun.
- 🍎 Erlenmayer'e belirli bir hacimde derişimi bilinmeyen çözeltiden koyun. Üzerine birkaç damla indikatör ekleyin.
2.
Titrasyon İşlemi:
- 🍎 Büretten, erlenmayerdeki çözeltiye standart çözeltiyi yavaş yavaş damlatın.
- 🍎 Erlenmayer'i sürekli karıştırarak çözeltinin homojen olmasını sağlayın.
3.
Eşdeğerlik Noktasının Belirlenmesi:
- 🍎 İndikatörün renk değiştirdiği an, eşdeğerlik noktasına ulaşıldığı anlamına gelir.
- 🍎 Bürette harcanan standart çözelti hacmini not alın.
4.
Hesaplama:
- 🍎 Aşağıdaki formülü kullanarak bilinmeyen çözeltinin derişimini hesaplayın:
$M_1V_1 = M_2V_2$
Burada:
- 🍏 $M_1$: Standart çözeltinin molar derişimi
- 🍏 $V_1$: Standart çözeltinin hacmi (Litre)
- 🍏 $M_2$: Bilinmeyen çözeltinin molar derişimi (bulunacak)
- 🍏 $V_2$: Bilinmeyen çözeltinin hacmi (Litre)
🌈 İndikatörler ve Renk Değişimleri
İndikatörler, çözeltinin pH değerine bağlı olarak renk değiştiren organik maddelerdir. Titrasyon işleminde doğru indikatörü seçmek, eşdeğerlik noktasının doğru belirlenmesi için önemlidir.
- 🧪 Metil Oranj: pH 3.1 - 4.4 aralığında kırmızıdan sarıya döner.
- 🧪 Fenolftalein: pH 8.3 - 10.0 aralığında renksizden pembeye döner.
⚠️ Dikkat Edilmesi Gerekenler
* Büretin temiz olduğundan emin olun.
* Standart çözeltinin derişimini doğru olarak bilin.
* İndikatörü doğru seçin ve az miktarda kullanın.
* Titrasyon sırasında çözeltiyi sürekli karıştırın.
* Gözlemlediğiniz renk değişimini dikkatlice not alın.
📝 Örnek Soru Çözümü
25 mL HCI çözeltisi, 0.1 M NaOH çözeltisi ile titre ediliyor. Eşdeğerlik noktasına ulaşmak için 20 mL NaOH çözeltisi harcandığına göre, HCI çözeltisinin derişimi kaç M'dir?
Çözüm:
$M_1V_1 = M_2V_2$ formülünü kullanalım.
* NaOH (baz) için: $M_1 = 0.1 M$, $V_1 = 20 mL = 0.02 L$
* HCI (asit) için: $V_2 = 25 mL = 0.025 L$, $M_2 = ?$
$0.1 \times 0.02 = M_2 \times 0.025$
$M_2 = \frac{0.1 \times 0.02}{0.025} = 0.08 M$
Cevap: HCI çözeltisinin derişimi 0.08 M'dir.
🎯 Sonuç
Titrasyon, kimya laboratuvarlarında sıkça kullanılan önemli bir analiz yöntemidir. Bu yöntem sayesinde, bilinmeyen bir çözeltinin derişimi doğru bir şekilde belirlenebilir. TYT Kimya sınavında titrasyon ile ilgili soruları çözmek için, nötralleşme tepkimelerinin prensiplerini ve titrasyonun nasıl yapıldığını iyi anlamak gerekir. Başarılar!
