6. sınıf Amaç-sonuç cümlesi nedir ve nasıl bulunur?

Question

Amaç-sonuç cümlelerini yaparken zorlanıyorum. Bir cümlede amacı ve sonucu nasıl ayırt edeceğimi tam anlayamadım. "İyice dinlenmek için erken yattı" gibi cümleleri kurarken hangi kısmın amaç, hangi kısmın sonuç olduğunu karıştırıyorum.

Answer 1

Amaç-Sonuç Cümlesi Nedir?

Bir cümlede, bir eylemin hangi amaçla (niçin, hangi nedenle) yapıldığını bildiren ifadelere amaç-sonuç cümlesi denir. Bu tür cümlelerde kişi, bir şeyi yapmak için bir neden belirtir. Yani, bir sonuç (yapılan iş) ve onun yapılma amacı (sebebi) bir arada verilir.

Amaç-Sonuç Cümlelerini Nasıl Buluruz?

Amaç-sonuç ilişkisini bulmak için cümleye bazı sorular sorarız. En önemli soru şudur:

• "Hangi amaçla?"
• "Niçin?"
• "Ne için?"

Eğer bu sorulara cümle içinden net bir cevap alabiliyorsak, o cümle bir amaç-sonuç cümlesidir.

Amaç-Sonuç Cümlelerinde Kullanılan Ekler ve Sözcükler

Bu tür cümleleri kolayca tanımamızı sağlayan bazı ipuçları vardır:

• "-mak / -mek için" ekleri: En yaygın kullanılan ipucudur.
  • "Sınavı kazanmak için çok çalışıyorum." (Sonuç: Çok çalışıyorum. Amaç: Sınavı kazanmak)
• "-maya / -meye" ekleri:
  • "Konuyu anlamaya çalışıyor." (Sonuç: Çalışıyor. Amaç: Anlamak)
• "diye" ve "üzere" sözcükleri de amaç bildirebilir:
  • "Yetişeyim diye koşuyorum." (Sonuç: Koşuyorum. Amaç: Yetişmek)
  • "Alışveriş yapmak üzere markete gitti." (Sonuç: Markete gitti. Amaç: Alışveriş yapmak)

Örneklerle Amaç-Sonuç Cümleleri

• "Yağmurdan korunmak için şemsiyesini açtı."
  • Yapılan iş (Sonuç): Şemsiyesini açtı.
  • Yapılma Amacı: Yağmurdan korunmak.
• "Sağlıklı olmak için düzenli spor yapıyor."
  • Yapılan iş (Sonuç): Düzenli spor yapıyor.
  • Yapılma Amacı: Sağlıklı olmak.
• "Ailesini görmeye memleketine gitti."
  • Yapılan iş (Sonuç): Memleketine gitti.
  • Yapılma Amacı: Ailesini görmek.

Küçük Bir Uyarı: Amaç-sonuç cümleleri bazen neden-sonuç (sebep-sonuç) cümleleri ile karıştırılabilir. Aradaki fark şudur: Neden-sonuç cümlelerinde zaten olmuş bir şeyin nedeni sorulur. Amaç-sonuç cümlelerinde ise henüz yapılacak veya yapılmakta olan bir işin niçin yapıldığı belirtilir.

Answer 2

6. Sınıf Amaç-Sonuç Cümlesi Çözümlü Test Soruları

Soru 1: Aşağıdaki cümlelerin hangisinde "amacına ulaşmak için" yapılan bir eylem vurgulanmaktadır?
a) Yağmur yağdığı için piknik iptal oldu.
b) Sınavdan yüksek not almak için düzenli çalıştı.
c) Hava soğuk olduğundan montunu giydi.
d) Yemek yediği için karnı doydu.
Cevap: b) Sınavdan yüksek not almak için düzenli çalıştı.
Çözüm: Bu cümlede "düzenli çalışma" eyleminin amacı "yüksek not almak"tır. "İçin" bağlacı amaç-sonuç ilişkisi kurmuştur.

Soru 2: "Kilo vermek _____ spor yapmaya başladı." cümlesinde boş bırakılan yere aşağıdakilerden hangisi getirilirse cümle amaç-sonuç anlamı kazanır?
a) çünkü
b) ama
c) için
d) fakat
Cevap: c) için
Çözüm: "İçin" bağlacı cümleye "spor yapma" eyleminin amacının "kilo vermek" olduğu anlamını katar. Diğer seçeneklerde neden-sonuç (a) veya karşılaştırma (b, d) anlamları vardır.

Soru 3: "Dersleri iyi dinliyor, _____ konuları daha iyi anlayabiliyor." cümlesindeki boşluğa hangi ifade getirilirse cümle amaç-sonuç bildirir?
a) bu nedenle
b) bunun için
c) ama
d) öyle ki
Cevap: b) bunun için
Çözüm: "Bunun için" ifadesi "dersleri iyi dinleme" eyleminin amacının "konuları daha iyi anlamak" olduğunu gösterir. "Bu nedenle" (a) neden-sonuç, "ama" (c) karşıtlık, "öyle ki" (d) açıklama anlamı verir.

Soru 4: Hangi cümlede amaç-sonuç ilişkisi yoktur?
a) İyi bir lise kazanmak için test çözüyor.
b) Sağlıklı olmak amacıyla dengeli besleniyor.
c) Hasta olduğundan okula gelemedi.
d) Zamanında yetişmek üzere erkenden yola çıktı.
Cevap: c) Hasta olduğundan okula gelemedi.
Çözüm: C seçeneğinde "hasta olma" durumu, "okula gelememe"nin nedeni olduğu için neden-sonuç ilişkisi vardır. Diğer seçeneklerde ise bir eylemin hangi amaçla yapıldığı belirtilmiştir.