Merhaba! Bu dersimizde, aynı yönlü kuvvetlerin bileşkesini nasıl bulacağımızı öğreneceğiz. Bu konu, günlük hayatta birçok olayı anlamamıza yardımcı olur.
Öncelikle kuvvetin ne olduğunu hatırlayalım. Kuvvet, duran bir cismi hareket ettirebilen, hareket eden bir cismi durdurabilen, cisimlerin hızını, yönünü veya şeklini değiştirebilen etkidir. Kuvveti "F" harfi ile gösteririz ve birimi Newton (N)'dur.
Bir cisme aynı anda birden fazla kuvvet uygulanabilir. Bu kuvvetlerin yerine geçebilecek tek kuvvete bileşke kuvvet veya net kuvvet denir. Bileşke kuvveti "R" veya "Fnet" harfleriyle gösteririz.
Eğer bir cisme uygulanan kuvvetlerin hepsi aynı yöndeyse (hepsi sağa, hepsi sola, hepsi yukarı vb.), bu kuvvetlere aynı yönlü kuvvetler denir.
Aynı yönlü kuvvetlerin bileşkesini bulmak çok kolaydır:
Bileşke Kuvvet (R) = Tüm Kuvvetlerin Toplamı
Yani, uygulanan tüm kuvvetleri toplarız. Bu toplam, bize bileşke kuvvetin büyüklüğünü verir. Bileşke kuvvetin yönü ise, uygulanan kuvvetlerin yönü ile aynıdır.
Bir masayı iki kişi aynı yönde (sağa doğru) itiyor. Ali masaya 30 N, Ayşe ise 20 N kuvvet uyguluyor. Bileşke kuvveti bulalım.
Bileşke Kuvvet (R) = F1 + F2
R = 30 N + 20 N = 50 N
Cevap: Bileşke kuvvet 50 Newton'dur ve yönü sağa doğrudur.
Aynı yönlü kuvvetlerde bileşke kuvveti bulmak için yapmamız gereken tek şey, tüm kuvvetleri toplamaktır. Bu, cisim üzerindeki toplam etkiyi gösterir ve cismin hangi yönde, ne kadar kuvvetle hareket edeceğini anlamamızı sağlar.
Soru 1: Bir cisme aynı doğrultu ve yönde 15 N ve 25 N büyüklüğünde iki kuvvet etki etmektedir. Bu kuvvetlerin bileşkesi kaç N'dur?
a) 10 N
b) 20 N
c) 30 N
d) 40 N
Cevap: d) 40 N
Çözüm: Aynı yönlü kuvvetlerin bileşkesi, kuvvetlerin büyüklüklerinin toplamına eşittir. 15 N + 25 N = 40 N
Soru 2: Mert, bir alışveriş arabasını 30 N'luk kuvvetle itmektedir. Aynı anda arkadaşı Sude de aynı yönde 20 N'luk kuvvetle arabayı itiyor. Buna göre alışveriş arabasına etki eden bileşke kuvvet kaç N'dur?
a) 10 N
b) 20 N
c) 40 N
d) 50 N
Cevap: d) 50 N
Çözüm: İki kuvvet de aynı yönde olduğu için bileşke kuvvet: 30 N + 20 N = 50 N olur.
Soru 3: Bir cisme aynı doğrultu ve yönde etki eden üç kuvvetin büyüklükleri sırasıyla 8 N, 12 N ve 5 N'dur. Bu kuvvetlerin bileşkesi için aşağıdakilerden hangisi doğrudur?
a) Bileşke kuvvet 15 N'dur
b) Bileşke kuvvet 25 N'dur
c) Bileşke kuvvetin yönü belirsizdir
d) Bileşke kuvvet 10 N'dur
Cevap: b) Bileşke kuvvet 25 N'dur
Çözüm: Tüm kuvvetler aynı yönde olduğu için bileşke kuvvet: 8 N + 12 N + 5 N = 25 N olur.
Soru 4: Bir masayı aynı yönde iten iki kişinin uyguladığı kuvvetlerin bileşkesi 45 N'dur. Kişilerden biri 18 N'luk kuvvet uyguladığına göre, diğer kişinin uyguladığı kuvvet kaç N'dur?
a) 27 N
b) 36 N
c) 63 N
d) 23 N
Cevap: a) 27 N
Çözüm: Bileşke kuvvet = Birinci kuvvet + İkinci kuvvet olduğuna göre: 45 N = 18 N + İkinci kuvvet. İkinci kuvvet = 45 N - 18 N = 27 N