6. sınıf Fen Bilimleri göz, kulak, burun, dil ve derinin yapısı

Question

Bu konuyu çalışırken duyu organlarının bölümlerini ve görevlerini birbirine karıştırıyorum. Özellikle gözdeki retina ile kulağın salyangoz kısmının ne işe yaradığını tam anlayamadım. Bu yapıların her birinin nasıl bir işleyişle çalıştığını basitçe özetleyebilir misiniz?

Answer 1

6. Sınıf Fen Bilimleri Göz, Kulak, Burun, Dil ve Derinin Yapısı Çözümlü Test Soruları

Soru 1: Bir öğrenci, laboratuvarda duyu organları modeli üzerinde çalışmaktadır. Göz modelinde, ışığın kırılarak ağ tabakaya (retina) düşmesini sağlayan ve ince kenarlı mercek görevi gören yapının hangisi olduğunu merak etmektedir.
a) İris
b) Kornea
c) Göz merceği
d) Sarı leke

Cevap: c) Göz merceği
Çözüm: Gözde ışığı kırarak retina üzerine net bir görüntü düşüren yapı, göz merceğidir. İris ışık miktarını, kornea ışığın ilk kırıldığı saydam tabaka, sarı leke ise net görüntünün oluştuğu bölgedir.

Soru 2: Bir kaza sonucu kulağının "dalız" bölgesi zarar gören bir kişide aşağıdakilerden hangisinin gerçekleşmesi beklenir?
a) Ses titreşimlerinin dış ortamdan kulak zarına iletilmesi
b) Kulak zarından gelen titreşimlerin salyangozdaki sıvıya aktarılması
c) İşitme sinirlerinin uyarı oluşturamaması
d) Ses dalgalarının beyne iletilmemesi

Cevap: b) Kulak zarından gelen titreşimlerin salyangozdaki sıvıya aktarılması
Çözüm: Dalız (örs, üzengi, çekiç kemikleri), orta kulakta bulunur ve kulak zarından gelen titreşimleri iç kulaktaki salyangozdaki sıvıya iletir. Bu yapı zarar görürse titreşimlerin iç kulağa iletilmesi engellenir.

Soru 3: Burun boşluğunun üst kısmında bulunan ve havadaki koku taneciklerinin algılanmasını sağlayan almaçların bulunduğu bölge aşağıdakilerden hangisidir?
a) Burun kılları
b) Mukus tabakası
c) Sarı bölge
d) Koku soğancığı

Cevap: Sarı bölge
Çözüm: Sarı bölge, burun boşluğunun üst tarafında yer alır ve koku almaçlarını içerir. Mukus ve burun kılları havayı temizler ve nemlendirir, koku soğancığı ise sinirlerin toplandığı yerdir.

Soru 4: Derimizde dokunma, basınç, sıcak, soğuk ve ağrı gibi farklı uyaranları algılayan özelleşmiş yapılar vardır. Aşağıdaki seçeneklerden hangisinde bu yapıların tümü doğru olarak verilmiştir?
a) Ter bezleri - yağ bezleri - kıl kökleri
b) Serbest sinir uçları - Meissner cisimciği - Pacini cisimciği
c) Kılcal damarlar - epidermis - dermis
d) Tırnak - kıl - saç

Cevap: b) Serbest sinir uçları - Meissner cisimciği - Pacini cisimciği
Çözüm: Deride dokunma (Meissner), basınç (Pacini), sıcak, soğuk ve ağrı (serbest sinir uçları) gibi farklı uyaranları algılayan özelleşmiş yapılar bulunur. Diğer seçeneklerdeki yapılar duyu almaçları değildir.

Answer 2

Duyu Organlarımız ve Yapıları

Çevremizde olup bitenleri algılamamızı sağlayan organlarımıza duyu organları denir. Beş temel duyu organımız vardır: göz, kulak, burun, dil ve deri. Her birinin kendine özgü bir yapısı ve görevi vardır.

1. Göz (Görme Organımız)

Göz, ışığı algılayarak bize görme yeteneği kazandırır. Gözümüzün başlıca kısımları şunlardır:

• Kornea: Gözün en dışındaki saydam tabakadır. Işığı kırarak göze girmesini sağlar.
• İris: Göze rengini veren kısımdır. Ortasındaki boşluğa göz bebeği denir. Işık miktarına göre büyüyüp küçülerek göze giren ışık miktarını ayarlar.
• Göz Merceği: Gelen ışığı kırarak ağ tabaka (retina) üzerine düşürür.
• Ağ Tabaka (Retina): Görüntünün oluştuğu yerdir. Işığa duyarlı almaçlar (hücreler) bulunur.
• Sarı Leke: Retinada bulunur ve net görüntünün oluştuğu yerdir.
• Kör Nokta: Görüntü oluşmayan, optik sinirlerin gözden çıktığı yerdir.
• Göz Sıvıları: Gözün şeklinin korunmasını ve beslenmesini sağlar.

2. Kulak (İşitme ve Denge Organımız)

Kulak, ses dalgalarını algılar ve aynı zamanda vücudumuzun dengesini sağlar. Üç ana bölümden oluşur:

• Dış Kulak:
  • Kulak Kepçesi: Ses dalgalarını toplar.
  • Kulak Yolu: Ses dalgalarını kulak zarına iletir.
• Orta Kulak:
  • Kulak Zarı: Ses dalgalarının çarparak titreştirdiği ince zardır.
  • Kemikçikler (Çekiç, Örs, Üzengi): Kulak zarındaki titreşimleri iç kulağa iletir.
  • Östaki Borusu: Orta kulağın basıncını dış ortamdaki hava basıncına eşitler.
• İç Kulak:
  • Salyangoz (Koklea): İçindeki sıvıyı titreştirerek işitme almaçlarını uyarır. Bu uyarılar sinirlere iletilir.
  • Yarım Daire Kanalları: Vücudumuzun dengesini algılamamızı sağlar.

3. Burun (Koku Alma Organımız)

Burun, havadaki koku taneciklerini algılar. Aynı zamanda soluduğumuz havayı ısıtır, nemlendirir ve temizler.

• Burun Kılları ve Mukus: Havadaki toz ve mikropları tutar.
• Koku Alma Bölgesi: Burnun üst kısmında bulunur ve koku almaçları içerir.
• Koku Soğancığı: Koku almaçlarından gelen uyarıları beyne ileten sinirlerin bulunduğu yerdir.

4. Dil (Tat Alma Organımız)

Dil, besinlerin tadını almamızı sağlar. Üzerinde tat tomurcukları adı verilen yapılar bulunur.

• Tat Alma Cisimcikleri (Tomurcukları): Dilin üzerindeki küçük yapılardır. İçlerinde tat almaçları vardır.
• Tatlar: Dilin farklı bölgeleri farklı tatları daha iyi algılar. Dört temel tat vardır: tatlı, tuzlu, ekşi ve acı.
• Dil ayrıca; besinleri karıştırmaya, yutmaya ve konuşmaya yardımcı olur.

5. Deri (Dokunma Organımız)

Deri, vücudumuzu dış etkilerden korur, vücut sıcaklığını ve su dengesini ayarlar. Dokunma, basınç, sıcak, soğuk ve ağrı gibi duyuları algılamamızı sağlar.

• Üst Deri (Epidermis):
  • Vücudu dış etkenlerden korur.
  • Deriye rengini veren melanin pigmenti burada bulunur.
  • Ölü hücrelerden oluşur.
• Alt Deri (Dermis):
  • Duyu Almaçları: Dokunma, basınç, sıcak, soğuk ve ağrıyı algılayan sinir uçları buradadır.
  • Ter Bezleri: Terleme yoluyla vücut sıcaklığını ve su-tuz dengesini ayarlar.
  • Kıl Kökleri: Kılların çıktığı yerdir.
  • Kan Damarları: Deriyi besler ve ısı dengesine yardımcı olur.

Önemli Not: Duyu organlarımız birlikte çalışır. Örneğin, bir yiyeceğin tadını tam olarak algılayabilmek için hem dilimiz (tat) hem de burnumuz (koku) birlikte görev yapar.