6. sınıf Fen Bilimleri Solunum Sistemi konu anlatımı

Question

Bu konuyu çalışırken solunum sistemindeki organların isimlerini ve görevlerini karıştırıyorum. Özellikle bronş ve bronşçukların görevini ve havanın izlediği yolu tam olarak anlayamadım. Basit bir şekilde organların sırasını ve ne işe yaradıklarını özetleyen bir anlatıma ihtiyacım var.

Answer 1

Solunum Sistemi

Solunum sisteminin temel görevi, vücudumuz için hayati önem taşıyan oksijeni almak ve vücuttan atılması gereken karbondioksiti dışarı atmaktır. Yani nefes alıp vermemizi sağlayan sistemdir.

Solunum Sisteminin Bölümleri

Solunum sistemi, havayı vücudumuza alıp, temizleyip, akciğerlere taşıyan ve gaz alışverişini sağlayan organlardan oluşur.

• Burun: Havayı vücudumuza alır. İçindeki kıllar ve mukus (sümük) sayesinde havadaki toz ve mikropları tutar. Ayrıca havayı ısıtır ve nemlendirir.
• Yutak: Ağız ve burun boşluğunun birleştiği yerdir. Alınan hava buradan soluk borusuna geçer.
• Gırtlak: Soluk borusunun başlangıcıdır. Ses tellerini içerir. Nefes alıp verirken ses çıkarmamızı sağlar.
• Soluk Borusu: Yutaktan gelen havanın akciğerlere iletilmesini sağlayan borudur. İç yüzeyindeki titrek tüyler ve mukus, toz ve mikropları tutmaya devam eder.
• Bronş ve Bronşçuklar: Soluk borusunun akciğerlere girdikten sonra ikiye ayrılmasıyla oluşan dallara bronş denir. Bronşların daha ince dallarına ise bronşçuk adı verilir. Bunlar havayı akciğerin her tarafına ulaştırır.
• Akciğerler: Göğüs kafesimiz içinde yer alan, süngerimsi yapıda iki organdır. Bronşçukların en uç noktalarında, üzüm salkımına benzeyen alveol denir. Gaz alışverişi (oksijen ve karbondioksit değişimi) burada gerçekleşir.

Soluk Alıp Verme Nasıl Gerçekleşir?

Soluk alıp verme, göğüs kafesimiz ve diyafram kasının birlikte çalışmasıyla olur.

• Soluk Alma: Diyafram kası kasılarak düzleşir, kaburgalar arası kaslar kasılarak göğüs kafesi genişler. Bu, akciğerlerimizin içindeki hacmi artırır ve dışarıdaki hava basıncıyla akciğerlere hava dolar.
• Soluk Verme: Diyafram kası gevşeyerek kubbeleşir, kaburgalar arası kaslar gevşer ve göğüs kafesi daralır. Bu, akciğerlerin hacmini küçültür ve içindeki kirli hava (karbondioksitçe zengin) dışarı atılır.

Gaz Alışverişi

Soluduğumuz havadaki oksijen, alveollere kadar gelir. Alveollerin etrafı kılcal damarlarla çevrilidir. Burada:

• Alveollerdeki temiz havanın içindeki oksijen, kılcal damarlara geçer ve kanımıza karışır.
• Kanımızdaki karbondioksit ise kılcal damarlardan alveollere geçer.

Bu şekilde temizlenen kan, kalp tarafından vücuda pompalanırken, alveollerde biriken karbondioksit de soluk vermeyle dışarı atılır.

Solunum Sistemimizi Korumak İçin Neler Yapmalıyız?

• Bulunduğumuz ortamı sık sık havalandırmalıyız.
• Sigara dumanı gibi zararlı maddelerden uzak durmalıyız.
• Düzenli egzersiz yaparak akciğer kapasitemizi geliştirmeliyiz.
• Soğuk havalarda ağzımız yerine burnumuzdan nefes almalıyız.
• Grip, nezle gibi bulaşıcı hastalıklara karşı dikkatli olmalıyız.

Answer 2

6. sınıf Fen Bilimleri Solunum Sistemi Çözümlü Test Soruları

Soru 1: Bir öğrenci, solunum sisteminin sağlıklı çalışması için yapılması gerekenleri araştırıyor. Aşağıdaki bilgilerden hangisi bu araştırma için doğru bir öneri değildir?
a) Düzenli spor yapmak akciğer kapasitesini artırır.
b) Sigara ve tütün ürünlerinden uzak durmak gerekir.
c) Tozlu ve kirli havalı ortamlarda bulunmamak önemlidir.
d) Hızlı ve derin nefes alıp vermek gaz alışverişini her zaman kolaylaştırır.
Cevap: d
Çözüm: Hızlı ve derin nefes alıp vermek (hiperventilasyon) gaz alışverişini her zaman kolaylaştırmaz, aksine baş dönmesine neden olabilir. Solunum sakin ve düzenli olmalıdır.

Soru 2: Bir koşu yarışı sırasında vücudumuzun enerji ihtiyacı artar. Bu durumda solunum ve dolaşım sistemlerimizde aşağıdaki değişikliklerden hangisi gözlemlenmez?
a) Kalp atış hızı artar.
b) Akciğerlere giden kan miktarı azalır.
c) Soluk alıp verme sıklığı artar.
d) Hücrelerdeki oksijen-karbondioksit değişimi hızlanır.
Cevap: b
Çözüm: Enerji ihtiyacı arttığında kaslar daha çok oksijene ihtiyaç duyar. Bu nedenle akciğerlere giden kan miktarı artar, azalmaz. Diğer seçeneklerdeki değişiklikler fizyolojik olarak doğrudur.

Soru 3: Solunum sisteminde, havayı ısıtmak, nemlendirmek ve temizlemek gibi görevleri olan yapılar vardır. Aşağıdaki yapılardan hangisi bu görevlerin gerçekleşmesinde diğerlerine göre daha az etkilidir?
a) Burun
b) Yutak
c) Gırtlak
d) Soluk borusu
Cevap: c
Çözüm: Gırtlağın asıl görevi ses oluşumunu sağlamak ve yiyecek-içeceklerin soluk borusuna kaçmasını engellemektir. Havayı ısıtma, nemlendirme ve temizleme işlemleri daha çok burun, yutak ve soluk borusunda (kirpikler ve mukus sayesinde) gerçekleşir.