6. sınıf İsim çekim ekleri nelerdir? Görevleri nedir?

Question

İsim çekim eklerini ismin hal ekleri, iyelik ekleri ve çoğul ekleri olarak biliyorum ama tam olarak ne işe yaradıklarını ve nasıl ayırt edeceğimi karıştırıyorum. Özellikle "-e, -i, -de, -den" gibi hal eklerinin cümledeki görevlerini anlamakta zorlanıyorum.

Answer 1

İsim Çekim Ekleri

İsim çekim ekleri, isim soylu sözcüklere (isim, sıfat, zamir, zarf) gelerek onları diğer sözcüklere bağlayan, cümledeki görevlerini belirleyen veya sayı, kişi gibi anlamlar katan eklerdir. Bu ekler, kelimenin anlamını değiştirmez, sadece cümle içindeki ilişkilerini düzenler.

1. Çokluk Eki (-lar, -ler)

İsimlerin sayısının birden fazla olduğunu belirtmek için kullanılır.

• Örnek: kitap → kitaplar, öğrenci → öğrenciler
• Görevi: Varlıkların birden fazla olduğunu gösterir.

2. Hal Ekleri (Durum Ekleri)

İsimlerin cümle içindeki görevlerini (özne, nesne, dolaylı tümleç) belirleyen eklerdir. Dört çeşidi vardır:

• Belirtme Hali (-ı, -i, -u, -ü): İsmi belirtili nesne yapar. "Neyi? Kimi?" sorularına cevap verir.
  • Örnek: Kitabı okudum. (Neyi okudum? - Kitabı)
• Yönelme Hali (-a, -e): Yönelme, yaklaşma anlamı katar. "Nereye? Kime?" sorularına cevap verir.
  • Örnek: Okula gidiyorum. (Nereye gidiyorum? - Okula)
• Bulunma Hali (-da, -de, -ta, -te): Bulunma, kalma anlamı katar. "Nerede? Kimde?" sorularına cevap verir.
  • Örnek: Sınıfta oturuyor. (Nerede oturuyor? - Sınıfta)
• Ayrılma Hali (-dan, -den, -tan, -ten): Çıkma, uzaklaşma anlamı katar. "Nereden? Kimden?" sorularına cevap verir.
  • Örnek: Evden çıktı. (Nereden çıktı? - Evden)

3. İlgi Eki (-ın, -in, -un, -ün) [Tamlayan Eki]

İsim tamlamalarında tamlayan (birinci) sözcüğe eklenir. Bir ismin başka bir isme ait olduğunu gösterir.

• Örnek: Kapının kolu, Ayşenin defteri
• Görevi: İsim tamlaması kurar ve aitlik bildirir.

4. Eşitlik Eki (-ca, -ce)

İsimlere gelerek onlara çeşitli anlamlar katar.

• Görevi ve Örnekler:
  • Eşitlik/Beraberlik: Bence (benim gibi düşüncede), arkadaşça (arkadaş gibi)
  • Göre göre/Bakımından: Bana göre anlamında "bence"
  • Dil bildirme: Türkçe, Almanca

5. Vasıta Eki (-la, -le)

Bir işin hangi araçla yapıldığını bildirir. "Ne ile?" sorusuna cevap verir.

• Örnek: Okul

Answer 2

6. Sınıf İsim Çekim Ekleri Çözümlü Test Soruları

Soru 1: Aşağıdaki cümlelerde altı çizili sözcüklerden hangisi isim çekim eklerinden "durum ekleri"ne örnek olarak gösterilemez?
a) Kitabı masanın üzerine bıraktı.
b) Yarın okula gideceğiz.
c) Bu konuyu annemle konuştum.
d) En sevdiğim mevsim ilkbahardır.
Cevap: d
Çözüm: "d" seçeneğindeki "ilkbahardır" sözcüğü "-dır" ekiyle oluşmuştur. Bu ek bir durum eki değil, ek-fiil ekidir. Diğer seçeneklerdeki "kitabı" (-i hali), "okula" (-e hali), "annemle" (-le eki) isimlere gelen durum ekleridir.

Soru 2: "Bu kitapları kütüphaneden arkadaşlarıma ödünç aldım." cümlesindeki altı çizili sözcüklerle ilgili aşağıdakilerden hangisi yanlıştır?
a) "Kitapları" sözcüğüne hem çoğul eki hem de belirtme durum eki gelmiştir.
b) "Kütüphaneden" sözcüğü çıkma durum eki almıştır.
c) "Arkadaşlarıma" sözcüğüne aitlik eki ve yönelme durum eki gelmiştir.
d) "Ödünç" sözcüğü isim çekim eki almamıştır.
Cevap: c
Çözüm: "Arkadaşlarıma" sözcüğü "arkadaş" köküne sırasıyla çoğul eki (-lar), aitlik eki (-ım) ve yönelme durum eki (-a) gelerek oluşmuştur. Seçenekte aitlik eki doğru söylenmiş ancak çoğul eki atlanmıştır, bu nedenle yanlıştır.

Soru 3: "Ev-in bahçe-sin-deki ağaç-lar-dan elma-lar-ı topladık." cümlesindeki eklerle ilgili aşağıdaki eşleştirmelerden hangisi yanlıştır?
a) -in → İlgi eki (tamlayan eki)
b) -deki → Bulunma durum eki
c) -lar → Çoğul eki
d) -ları → Belirtme durum eki
Cevap: d
Çözüm: "d" seçeneğindeki "-ları" eki aslında iki ekin birleşimidir: çoğul eki (-lar) ve belirtme durum eki (-ı). Soruda tek bir ek olarak verilmiş ve belirtme durum eki olduğu söylenmiştir, bu nedenle yanlıştır. Doğru ifade "çokluk ve belirtme durum ekleri" olmalıydı.