Merhaba! Bu dersimizde veri toplama konusunu işleyeceğiz ve öğrendiklerimizi soru çözerek pekiştireceğiz.
Veri, bir konu hakkında toplanan bilgilere denir. Günlük hayatımızda sürekli veri toplarız.
Örnek:
Verileri toplamak için farklı yöntemler kullanırız:
Veri toplama sorularını çözerken şu adımları takip edebiliriz:
Soru 1: "6/A sınıfındaki öğrencilerin en çok sevdiği müzik türünü bulmak" istiyoruz. Bunun için nasıl bir veri toplama yöntemi kullanmalıyız?
Çözüm: Burada belirli bir grubun (6/A sınıfı) tercihleri soruluyor. En uygun yöntem, onlara kısa bir anket uygulamak olacaktır. "En sevdiğiniz müzik türü nedir?" sorusunu sorarak verileri toplayabiliriz.
Soru 2: "Okul bahçesindeki ağaç türlerini ve sayılarını belirlemek" istiyoruz. Hangi yöntemi kullanırız?
Çözüm: Bu soruda, var olan bir durumu sayma ve kaydetme söz konusudur. En doğru yöntem, okul bahçesine çıkıp ağaçları gözlemlemek ve saymaktır.
Soru 3: "Türkiye'de son 10 yılda üretilen buğday miktarını karşılaştırmak" istiyoruz. Bu veriyi nasıl toplarız?
Çözüm: Bu tür geniş ve geçmişe dair bilgileri, devlet istatistik kurumlarının (TÜİK) internet siteleri gibi kaynaklardan araştırma yaparak toplarız.
Artık veri toplamanın ne olduğunu ve soruları nasıl çözeceğimizi öğrendin. Bol bol pratik yaparak bu becerini geliştirebilirsin!
Soru 1: Bir sınıftaki öğrencilerin en sevdiği meyveleri belirlemek isteyen bir öğrenci, aşağıdaki sorulardan hangisini sorarsa veri toplama amacına daha uygun bir soru sormuş olur?
a) Elma seviyor musun?
b) En sevdiğin meyve hangisidir?
c) Meyve yemeyi sever misin?
d) Haftada kaç gün meyve yersin?
Cevap: b) En sevdiğin meyve hangisidir?
Çözüm: "En sevdiğin meyve hangisidir?" sorusu, net bir şekilde öğrencilerin tercihlerini (verilerini) toplamak için uygundur. Diğer seçenekler "evet/hayır" cevabı alabileceğinden veya farklı bir bilgi istediğinden amaca tam hizmet etmez.
Soru 2: Bir araştırmacı, okul kantininde en çok satılan içeceği belirlemek istiyor. Bunun için kantin görevlisine "En çok hangi içecekler satılıyor?" diye sorduğunda, görevli "Ayran, meyve suyu ve soda." cevabını veriyor. Bu durumda araştırmacı hangi veri toplama yöntemini kullanmıştır?
a) Anket
b) Gözlem
c) Görüşme
d) Deney
Cevap: c) Görüşme
Çözüm: Araştırmacı, bilgiyi bir kişiyle doğrudan konuşarak (görüşme yaparak) elde etmiştir. Anket yazılı sorularla, gözlem ise olayları izlemeyle yapılır.
Soru 3: Bir öğrenci, sınıf arkadaşlarının haftalık kitap okuma sürelerini araştırmak için bir anket hazırlıyor. Ankette aşağıdaki sorulardan hangisi yer alırsa toplanan veriler nicel (sayısal) veri olur?
a) Kitap okumayı sever misin?
b) En sevdiğin kitap türü nedir?
c) Haftada ortalama kaç saat kitap okursun?
d) Kitap okurken müzik dinler misin?
Cevap: c) Haftada ortalama kaç saat kitap okursun?
Çözüm: Nicel veri, sayılarla ifade edilebilen ölçülebilir veridir. "Kaç saat?" sorusu sayısal bir cevap (örn: 3 saat) gerektirir. Diğer seçenekler ise nitel (betimleyici) veri toplar.
Soru 4: Bir belediye, parklardaki ağaç türlerini ve sayılarını kaydetmek için çalışma başlatıyor. Ekipler parklara giderek her ağacın türünü ve kaç tane olduğunu not ediyor. Bu çalışmada hangi veri toplama yöntemi kullanılmıştır?
a) Görüşme
b) Deney
c) Gözlem
d) Anket
Cevap: c) Gözlem
Çözüm: Ekipler, parktaki ağaçları doğrudan inceleyerek (gözlemleyerek) veri toplamışlardır. Bir kişiyle konuşmadıkları için görüşme, yazılı soru formu dağıtmadıkları için anket değildir.
