6. Sınıf Medd-i Ârız Nedir ve Nasıl Okunur?

Question

Medd-i ârız konusunu anlamakta biraz zorlanıyorum. Özellikle durma halinde uzatmanın ne zaman yapılacağını tam olarak kavrayamadım. Geçişle okunduğunda ve durulduğunda neyin değiştiğini basitçe anlatabilir misiniz?

Answer 1

Medd-i Ârız Nedir?

Kur'an-ı Kerim'i doğru ve güzel okuma kurallarını öğreten Tecvid ilminin önemli konularından biri de Medd-i Ârız'dır.

Önce "med" ne demek onu hatırlayalım. Med, uzatma demektir. Yani bir harfin okunuşunu normalden fazla uzatmak anlamına gelir.

Medd-i Ârız ise, "geçici, sonradan ortaya çıkan uzatma" anlamına gelir. Bu uzatma, durulduğunda olur, geçildiğinde (yani okumaya devam edildiğinde) olmaz.

Medd-i Ârız Nasıl Oluşur?

Medd-i Ârız'ın olabilmesi için üç şart gerekir:

• Bir kelimenin son harfi, med harflerinden biri (ا, و, ي) olmalı.
• Bu med harfinden önce mutlaka bir harekesiz harf (yani cezimli/sakin harf) gelmeli. Bu harfe "Ârızî Meddin Sebebi" denir.
• Kelimenin sonunda, durulacağı zaman hareke olmamalı, üzerine durulmalı (yani kelime vakıf halinde olmalı).

Örneğin: "عَلَيْهِ" kelimesini ele alalım. Bu kelimenin:

• Son harfi "ه" değil, ondan önceki "ي" harfidir.
• Bu "ي" harfi, bir med harfidir (ye).
• "ي" harfinden önceki "عَلَيْ" kısmındaki "ل" harfi harekesizdir (cezimlidir).

İşte bu durumda, eğer bu kelimenin üzerinde durursak (yani vakıf yaparsak) Medd-i Ârız olur ve "ي" harfini uzatırız.

Medd-i Ârız Kaç Şekilde Uzatılır?

Medd-i Ârız'ın uzatma miktarı kesin değildir, esnektir. Okuyucu dört farklı şekilde okuyabilir. Bunlar:

• Tûl: 4 elif miktarı (1-2-3-4 diye sayacak kadar) uzatmak.
• Teassup: 3 elif miktarı (1-2-3 diye sayacak kadar) uzatmak.
• Kasr: 2 elif miktarı (1-2 diye sayacak kadar) uzatmak.
• Revm veya İşmâm: Çok kısa bir işaretle uzatmak (Bu biraz daha ileri seviye bir konudur).

Günlük okumalarda en yaygın ve güvenli uygulama 2 elif (Kasr) veya 3 elif (Teassup) miktarı uzatmaktır. 4 elif (Tûl) ile okumak da caizdir.

Örneklerle Açıklama

Örnek 1: "قُلْ يَا أَيُّهَا الْكَافِرُونَ" ayetindeki "الْكَافِرُونَ" kelimesi.

• Kelimenin son harfi med harfi olan "و" (vav).
• Ondan önceki "ن" harfi cezimli.
• Eğer bu kelimede durursak: "el-kâfirûn" şeklinde, "û" sesini 2-3-4 elif miktarı uzatarak okuruz.

Örnek 2: "إِيَّاكَ نَعْبُدُ وَإِيَّاكَ نَسْتَعِينُ" ayetindeki "نَعْبُدُ" kelimesi.

• Bu kelimede med harfi yoktur. Sonu ötreli "dâl" harfi ile biter. Bu yüzden bu kelimede Medd-i Ârız yoktur. Durunca sadece "nâ'büd" şeklinde okunur, uzatma olmaz.

Önemli Hatırlatma: Medd-i Ârız, sadece durulduğu zaman yapılır. Eğer o kelimeden sonraki kelimeye geçerek okumaya devam ederseniz, bu uzatmayı yapmazsınız.