Bu ünitede, bilim ve teknolojinin hayatımızı nasıl etkilediğini, toplumla olan ilişkisini ve bu alanlardaki gelişmelerin sonuçlarını öğreneceğiz.
Bilim, evreni ve içindeki olayları sistematik bir şekilde inceleyen, deney ve gözlem yoluyla gerçeklere ulaşan çalışma alanıdır. Bilim insanları, merak ederek, soru sorarak ve araştırarak yeni bilgiler üretirler.
Teknoloji, bilimsel bilgileri kullanarak insanların ihtiyaçlarını karşılamak, hayatlarını kolaylaştırmak için araç-gereç ve yöntemler geliştirmektir. Örneğin, cep telefonu, buzdolabı ve internet birer teknolojik üründür.
Bilim ve teknolojideki gelişmeler toplum hayatını her alanda değiştirmiştir.
Teknoloji hayatımızı kolaylaştırsa da, onu sorumlu bir şekilde kullanmak çok önemlidir.
Bilim etiği, bilimsel çalışmalar yapılırken uyulması gereken ahlak kurallarıdır. Bilim insanları;
Bilim ve teknoloji, toplumumuzun ayrılmaz bir parçasıdır. Hayatımızı inanılmaz derecede kolaylaştırmış ve geliştirmiştir. Ancak, bu gücü kullanırken sorumlu olmalı, çevremize ve kendimize zarar vermemeye, aynı zamanda etik kurallara uymaya özen göstermeliyiz.
Soru 1: Bir grup bilim insanı, artan plastik atık sorununa çözüm bulmak için yeni bir proje başlatıyor. Bu projede doğada çözünebilen malzemelerden su geçirmez ambalaj üretmeyi hedefliyorlar. Proje başarılı olursa, çevre kirliliği önemli ölçüde azalacak. Bu durum, bilimsel çalışmaların aşağıdaki sonuçlarından hangisine en iyi örnektir?
a) Toplumsal ihtiyaçların bilimsel çalışmaları yönlendirmesine
b) Teknolojik ürünlerin sadece eğlence amaçlı kullanılmasına
c) Bilim insanlarının sadece teorik çalışmalar yapmasına
d) Tüm bilimsel buluşların olumsuz sonuçlar doğurmasına
Cevap: a) Toplumsal ihtiyaçların bilimsel çalışmaları yönlendirmesine
Çözüm: Paragrafta, toplumsal bir sorun olan plastik atık probleminin, bilim insanlarını yeni bir proje geliştirmeye yönlendirdiği anlatılmaktadır. Bu, toplumun ihtiyaçlarının bilimsel araştırmaların temelini oluşturduğunu gösterir.
Soru 2: Akıllı telefonlar hayatımızı kolaylaştırsa da, uzun süreli kullanımda dikkat dağınıklığı, uyku problemleri ve sosyal ilişkilerde zayıflama gibi olumsuz etkileri de olabilmektedir. Bu bilgiye dayanarak teknolojik bir ürünle ilgili aşağıdaki yargılardan hangisine ulaşılabilir?
a) Her teknolojik ürünün mutlaka olumsuz bir yönü vardır.
b) Teknolojik ürünlerin bilinçsiz kullanımı olumsuz sonuçlar doğurabilir.
c) Teknoloji sadece iletişim alanında gelişme sağlar.
d) Tüm teknolojik ürünler zamanla kullanımdan kalkar.
Cevap: b) Teknolojik ürünlerin bilinçsiz kullanımı olumsuz sonuçlar doğurabilir.
Çözüm: Paragraf, bir teknolojik ürünün (akıllı telefon) "uzun süreli kullanım" gibi bilinçsiz bir kullanım sonucunda ortaya çıkabilecek olumsuzluklardan bahsetmektedir. Bu da doğru kullanımın önemini vurgular.
Soru 3: Tıp alanında yapılan bir buluş, bir hastalığın tedavisinde kullanılan yeni bir cihazın geliştirilmesine öncülük etmiştir. Bu cihaz, hastanelerde yaygın olarak kullanılmaya başlanmış ve birçok insanın sağlığına kavuşmasını sağlamıştır. Bu süreç, bilim ve teknoloji arasındaki ilişkiyi nasıl örneklendirir?
a) Teknoloji, bilimsel bilgi olmadan gelişemez.
b) Bilimsel bilgi, teknolojik ürünlere dönüşerek toplum yararına kullanılabilir.
c) Teknolojik ürünler sadece bilimsel araştırmalarda kullanılır.
d) Bilim ve teknoloji birbirinden bağımsız alanlardır.
Cevap: b) Bilimsel bilgi, teknolojik ürünlere dönüşerek toplum yararına kullanılabilir.
Çözüm: Burada "tıp alanındaki buluş" (bilim), "yeni bir cihazın geliştirilmesine" (teknoloji) ve nihayetinde "insanların sağlığına kavuşmasına" (toplumsal fayda) yol açmıştır. Bu, bilimsel bilginin teknoloji aracılığıyla somut bir faydaya dönüştüğünü gösterir.
Soru 1: Bir grup bilim insanı, yeni bir enerji kaynağı geliştirmek için uzun yıllar laboratuvarda çalışma yapmıştır. Yaptıkları deneyler sonucunda, doğaya zarar vermeyen ve yenilenebilir bir enerji kaynağı bulmuşlardır. Bu buluş, önce bilim dergilerinde yayımlanmış, daha sonra mühendisler tarafından geliştirilerek günlük hayatta kullanılabilecek ürünlere dönüştürülmüştür.
Bu parçada bilim ve teknolojinin hangi özelliği vurgulanmaktadır?
a) Teknolojinin bilimden bağımsız olduğu
b) Bilimsel çalışmaların teknolojik gelişmelere öncülük ettiği
c) Teknolojik ürünlerin bilimsel çalışmalardan daha hızlı ilerlediği
d) Bilim ve teknolojinin toplumdan etkilenmediği
Cevap: b) Bilimsel çalışmaların teknolojik gelişmelere öncülük ettiği
Çözüm: Paragrafta, bilim insanlarının laboratuvarda yaptığı çalışmaların (bilim), mühendisler tarafından günlük hayatta kullanılan ürünlere (teknoloji) dönüştürüldüğü anlatılmaktadır. Bu, bilimin teknolojiye öncülük ettiğini gösterir.
Soru 2: Bir ülkede, insanların birbirleriyle olan iletişimini kolaylaştıran yeni bir mobil uygulama geliştirilmiştir. Bu uygulama sayesinde insanlar arasındaki bilgi alışverişi hızlanmış, ancak aynı zamanda bazı kişiler bu uygulamayı başkalarının özel bilgilerini izinsiz paylaşmak için kullanmaya başlamıştır.
Bu durum, teknolojik gelişmelerle ilgili aşağıdaki sonuçlardan hangisini doğrular?
a) Teknolojik ürünler sadece olumlu sonuçlar doğurur.
b) Teknoloji, toplumsal değişimi etkiler ama bazı sorunlara da yol açabilir.
c) Teknolojik gelişmeler sadece ekonomiyi etkiler.
d) Teknoloji, toplumun kültürel yapısını hiç etkilemez.
Cevap: b) Teknoloji, toplumsal değişimi etkiler ama bazı sorunlara da yol açabilir.
Çözüm: Paragrafta, teknolojik bir ürünün (mobil uygulama) iletişimi kolaylaştırması (olumlu etki) yanında, özel bilgilerin paylaşılması gibi bir soruna da yol açtığı belirtilmiştir. Bu, teknolojinin hem olumlu hem de olumsuz etkileri olabileceğini gösterir.
Soru 3: Bir şirket, üretim hattında robotlar kullanmaya başlamıştır. Bu sayede üretim miktarı artmış ve ürünler daha ucuza mal edilmiştir. Ancak, robotların devreye girmesiyle birlikte, eskiden insanlar tarafından yapılan bazı işler ortadan kalkmıştır.
Bu durum, bilim ve teknolojideki gelişmelerin hangi alandaki etkisine örnektir?
a) Sağlık hizmetleri
b) Eğitim sistemi
c) İş ve çalışma hayatı
d) Ulaşım sistemleri
Cevap: c) İş ve çalışma hayatı
Çözüm: Paragrafta, robot kullanımının (teknoloji) üretimi artırması ve maliyeti düşürmesinin yanı sıra, bazı insan iş gücüne olan ihtiyacı ortadan kaldırması anlatılmaktadır. Bu durum, teknolojik gelişmelerin iş ve çalışma hayatı üzerindeki doğrudan etkisini göstermektedir.