İnsanlar, Yerler ve Çevreler
Merhaba! Bu ders notumuzda, insanların yaşadıkları yerleri nasıl şekillendirdiğini ve bu yerlerin de insan yaşamını nasıl etkilediğini öğreneceğiz.
1. İnsan ve Çevre İlişkisi
İnsanlar, tarih boyunca ihtiyaçlarını karşılamak için çevrelerindeki doğal kaynakları kullanmışlardır. Bu ilişki karşılıklıdır; yani insanlar çevreyi etkiler, çevre de insanları etkiler.
- Doğal Çevre: İnsan eli değmemiş, kendiliğinden oluşmuş çevredir. Dağlar, ormanlar, göller, denizler doğal çevreye örnektir.
- Beşeri Çevre: İnsanların doğal çevreyi değiştirerek oluşturduğu çevredir. Köprüler, barajlar, şehirler, tarlalar beşeri çevreye örnektir.
2. Yerleşmeyi Etkileyen Faktörler
İnsanlar her yere eşit şekilde yerleşmez. Yerleşmeyi etkileyen birçok faktör vardır. Bunları iki grupta inceleyebiliriz:
Doğal Faktörler (Fiziki Faktörler):
- İklim: İnsanlar genellikle ılıman, yağışlı ve uygun iklim koşullarının olduğu yerlerde yaşamayı tercih eder. Çok sıcak, çok soğuk veya kurak yerlerde nüfus seyrektir.
- Yer Şekilleri: Düz ve ovalık alanlar yerleşim için daha uygundur. Dağlık ve engebeli arazilerde ulaşım, tarım ve inşaat zor olduğu için nüfus azdır.
- Su Kaynakları: İnsanların temel ihtiyacı olan su, yerleşim yerlerinin genellikle akarsu kenarlarında veya su kaynaklarına yakın yerlerde kurulmasına neden olmuştur.
- Toprak Özellikleri: Verimli tarım arazileri, insanları bu bölgelere çekmiştir.
Beşeri Faktörler (İnsani Faktörler):
- Sanayi: Fabrikaların bulunduğu yerler birçok insana iş imkanı sağladığı için nüfus bu alanlarda yoğunlaşır.
- Tarım: Verimli topraklarda tarım yapılan bölgelerde nüfus fazladır.
- Ulaşım: Yolların kavşak noktalarında, liman kentlerinde veya büyük havaalanlarının olduğu yerlerde nüfus yoğundur.
- Turizm: Turistik değeri yüksek olan kıyı bölgeleri veya tarihi şehirler, nüfusun artmasında etkilidir.
- Eğitim ve Sağlık Hizmetleri: Büyük üniversitelerin ve hastanelerin bulunduğu şehirler, insanlar için cazip merkezlerdir.
3. Yerleşme Tipleri
İnsanların yaşadığı yerleşim birimlerini, nüfus miktarına ve ekonomik faaliyetlere göre ikiye ayırırız:
Kırsal Yerleşmeler:
- Nüfusları azdır.
- Halkın temel geçim kaynağı genellikle tarım ve hayvancılıktır.
- Köy, mezra, yayla gibi yerleşimler kırsal yerleşmelere örnektir.
Kentsel
