Bir bebeğin dünyaya gelmesi, harika ve karmaşık bir süreçtir. Bu süreçte bazı önemli kelimeleri öğrenmek, hayatın başlangıcını anlamamıza yardımcı olur. Gelin bu kelimeleri birlikte inceleyelim.
Sperm, babadan gelen erkek üreme hücresidir. Mikroskopla görülebilecek kadar küçüktür ve kamçı adı verilen kuyruğu sayesinde hareket edebilir. Milyonlarca sperm hücresi, bir yarışa benzer şekilde yumurta hücresine ulaşmaya çalışır.
Yumurta, anneden gelen dişi üreme hücresidir. Spermden çok daha büyüktür ve hareketsizdir. Her ay annenin vücudunda olgunlaşan bir yumurta hücresi, sperm hücresini bekler.
Sperm ve yumurta hücreleri birleştiğinde, döllenme adı verilen olay gerçekleşir. Döllenme sonucu oluşan yeni, tek hücreye zigot denir. Bu, yeni bir canlının ilk ve en temel halidir. Zigot, artık bölünerek büyümeye başlar.
Zigot bölünerek çoğalır ve hücrelerden oluşan bir top haline gelir. Bu yapıya embriyo adı verilir. Embriyo, annenin rahmine yerleşir ve burada büyümeye devam eder. Embriyo döneminde bebeğin organları (kalp, beyin, akciğerler vb.) oluşmaya başlar. Bu, hamileliğin ilk 8 haftasını kapsayan çok önemli bir dönemdir.
Hamileliğin 8. haftasından doğuma kadar olan süreçte, gelişmekte olan bebeğe fetüs denir. Bu dönemde, embriyo döneminde oluşmaya başlayan organlar büyür ve olgunlaşır. Fetüs, parmaklarını, göz kapaklarını hareket ettirebilir, sesleri duyabilir ve dışarıdan bakıldığında artık küçük bir bebek görünümündedir.
Bu süreç, bir insanın hayata nasıl başladığını gösteren mucizevi bir yolculuktur.
Soru 1: İnsanda üremenin ilk basamakları ile ilgili olarak aşağıdaki bilgiler verilmiştir:
I. Sperm ve yumurta hücrelerinin birleşmesiyle zigot oluşur.
II. Zigot, mitoz bölünmeler geçirerek embriyoyu oluşturur.
III. Embriyo, anne karnında belli bir süre sonra fetüs adını alır.
Bu bilgilerden hangileri doğrudur?
a) Yalnız I b) I ve II c) II ve III d) I, II ve III
Cevap: d) I, II ve III
Çözüm: Tüm ifadeler doğrudur. İnsanda üreme, sperm ve yumurtanın birleşmesiyle (döllenme) başlar ve zigot oluşur. Zigot bölünerek embriyoyu, embriyo da gelişimini tamamlayıp fetüs adını alır.
Soru 2: Bir öğrenci, insanın gelişim evrelerini gösteren bir poster hazırlıyor. Posterde "Embriyo" ve "Fetüs" dönemlerini belirten iki görsel yer alacaktır. Bu iki dönemi birbirinden ayıran en belirgin fark aşağıdakilerden hangisidir?
a) Embriyo döneminde organlar oluşmaya başlar, fetüs döneminde ise organlar büyür ve olgunlaşır.
b) Embriyo dönemi doğumdan sonra, fetüs dönemi ise doğumdan önce gerçekleşir.
c) Embriyo döneminde bebek hareket eder, fetüs döneminde hareket etmez.
d) Embriyo dönemi zigottan önce, fetüs dönemi zigottan sonra gerçekleşir.
Cevap: a) Embriyo döneminde organlar oluşmaya başlar, fetüs döneminde ise organlar büyür ve olgunlaşır.
Çözüm: Embriyo dönemi, temel organ sistemlerinin taslağının oluştuğu ilk gelişim evresidir. Fetüs dönemi ise bu organların büyüyüp olgunlaştığı, insan görünümünün belirginleştiği sonraki evredir.
Soru 3: Bir bilgi yarışmasında "İnsanda döllenme sonucu oluşan ilk hücreye ne ad verilir?" sorusu soruluyor. Aşağıdaki öğrencilerden hangisi doğru cevabı vermiştir?
a) Ali: "Bu hücreye embriyo denir."
b) Ayşe: "Bu hücrenin adı fetüstür."
c) Can: "Bu ilk hücreye zigot denir."
d) Elif: "Bu hücrenin adı yumurtadır."
Cevap: c) Can: "Bu ilk hücreye zigot denir."
Çözüm: Sperm ve yumurta hücrelerinin birleşmesi (döllenme) sonucu oluşan ilk ve tek hücreye zigot adı verilir. Zigot, embriyonun ve daha sonra fetüsün oluşacağı gelişim sürecinin başlangıcıdır.
